Lawag, 1

Que podemos hacer con nuestras bocas

si han puesto dinamita en nuestro dientes?

Ronald Bonilla, 'La Luz Entera'

(Ania pamay-antayo kadagiti bibigtayo

No inikkandat' dinamita iti baet dagiti ngipentayo?)

Kastakami iti ili, iti lawag kadagiti sipnget

Nga iti barukongmi ti akimbagi.

Dimin kukua dagitoy, idi pay,

Sipud ti rugi ti ari a nagkari

Kadagiti tupig nga iti surnadan

Ket ti kararag kadagiti natay

Saan a kadakami a sibibiag

Manipud iti estoria ni Limahong

Agingga iti pannakaustel dagiti kangkong!

Agsublisubli dagiti sumilasu

Ti kakaen, ti isu met laeng a balikas

Ti nasudi koma a gagem kadagiti bawang,

Nga uray iti agkuriteb nga aldaw

Ket ti kasta unay a banglo ti masisi

Nga inuraga nga ar-arapaapen.

Umay dagiti kumaw kadakami

Iti baet dagiti sagpaminsan a sakmol.

Umay dagiti mannibrong iti panagpidut

Kadagiti maregmeg. Kontraenmi koma

Ti panagbayanggudaw ti ugaw

Ngem ania ngarud ti kapay-an

Dagiti kamarinmo nga iti tagainep

Ket agnagan dagitoy iti ubbaw?

Ket ita, iti kada bigat, ket dagitoy a dinamita

Kadagiti bibig, ngiwat, isip, nakem!

Agtaraykami koma iti katedral dagiti kaasi,

Kararag, pammakawan.

Ngem adda dagiti basol

Kadagiti abaga ti kamino real: sadiay nga agpakita

Ti ari a bangkay iti engkanto ti inna ipapanaw.

Marunaw ti isperma a tao iti raya ti aldaw

Tapno kadagiti dung-aw, sadiay nga agbiag

Manen ken manen, agmattider kadagiti saibbek

Tapno mangiwaragawag iti lawag, bugbugtong

Kas iti kari, nasudi kas iti kari, mangisalakan

Kas iti kari, ket iti sipnget, sadiay, sadiay

Nga agari.

Subliantayo dagiti lagip kadagiti ubbing.

Awan kadakuada ti bannatiran nga agkingkingking.

Iti latok ket ti dinamita a nagdaliasat

Manipud kadagiti angin, sa ita adda iti kada subo

Nga iti kinirog nga innapuy ket maibislibislin.

Oktubre 9, 2010

Hon, HI

Agbirbirok ni Ilokano iti Ilina

AGBIRBIROK NI ILOKANO ITI ILINA/

THE ILOKANO IS LOOKING FOR A HOMELAND

Recited at the Narvacan International Banquet, October 8, 2010,

Empress Restaurant, Honolulu, Hawaii

Agbirbirok ni Ilokano iti ilina.

Kadagiti sabangan a maikawa,

Kadagiti pul-oy nga iti rabii ket agpagungga:

Agbirbirok ni Ilokano iti ilina,

Kas idi punangay dagiti sariugma

Agbirbirok ni Ilokano iti ilina:

Iti sampaga dagiti sabong ditoy,

Ti mabibi a panagukrad dagiti petalo,

Ti masmasnaayan nga ayat

Ti ungkay ti agngangabit a karayo

Kadagiti busel ti rosal, rosas, kayanga

Ken iti daytoy a kadaratan nga iti apagapaman

Ket awanda: awan ti wayawaya

Awan ti gulib nga iti agsipnget

Ket sumiruksirok kadagiti maturog

A barsanga tapno iti ridep, sadiay,

Agadda sadiay ti panagpasag

Nga iti tingrag ket ti agungar a pakada.

The Ilokano is in search of a homeland

He searches and searches and in these islands

As in the islands where he comes from

He looks at every nook and cranny

There in the corner of fear and acres and acres

Of misery, he looks and looks around

And surprise meets him on the streets,

Mean and demeaning,

And in the hills are the stories that are not his,

This Ilokano who have come,

This Ilokano in search of a land

This Ilokano in searc of a homeland.

Once he had the ili.

And in the generations,

Iti genesis dagiti adu a rugi,

Iti pagapuan dagiti adu a punganay

Nga iti palad ket ti tarumpingay,

Agbirbirok ni Ilokano iti ilina.

Ditoy, ditoy, over here in Hawaii,

He has yet to find that: find the history

He can come home too, his life in the fields

Buried deep in words whose meanings

He does not know.

Show me your hands, kunada.

Kitaenta ti paladmo, they say.

And there, in the calluses are the fears

And there, in the burned skin are the dreams

He buries deep in the earth, this brown earth

This read earth, and he comes full circle

In his glorious sadnesses as he traces the blades

Of leaves, the cane he grows, makes tall, erect

Against the golden sun and whistling wind

Agtangkayag dagitoy a mula tapno sumarut

Iti langit, karitenna amin a bendision

Tapno kadagiti madagullit a basbas

Ket ti panagbirok iti agas ti bannog.

Agbirbirok ni Ilokano iti ilina.

Kadagiti ili a dina kukua.

Kadagiti pagbabakalan nga idi punganay

Ket isuna: sakbay ti amin, sakbay ti Filipinas,

Ket ti nasionna, ti purok iti puso a puso

Ti nagkauna a padaya a sadiay,

Kadagiti aweng ti duogan a gimbal

Ket ti daldallot kadagiti duayya.

Ditoy ita, over here, in this land,

Are the strangers that we are coming

To roost in the spaces that we are:

Agbirbirok ni Ilokano iti Ilina

Kadagiti baet dagiti leddaang ti iyaadayo

Kadagiti agpang dagiti agpakada a karayo

Agbirbirok ni Ilokano iti ilina.

The Ilokano is looking for a homeland

In this strange country of our ancient loves,

Strange as strange can be, estranghero

Kas kadagiti dalluyon, natalna kas met

A natakneng, nga iti danum ti baybay

Ket ti ararawtayo iti agmalem

Tapno dagiti kalio kadagiti ramay

Dagiti dara kadagiti ribo a panagibtur

Ket ti salakan nga iti maudi nga aldaw

Ket ti pannakasubbot a maur-or.