PITO A KAIYULOGAN TI URIDAW

uridaw (1) 1. png nainkasigudan a karakter ti maysa a tao a pakairamanan ti kalidad ti panagpampanunot, ti isip, ken ti garaw iti sango ti maysa a karit 2. png naintaw-an a kababalin ken panagug-ugali ti maysa a tao 3. png kasisigud a kananakem maipapan iti biag ken aginaldaw a padas 4. sin kananakem, modo, temperamento, wagas ti panagug-ugali 5. spp disposition (Ing), temperament (Ing), inclination (Ing), tendency (Ing), disposicion (Esp), temperamento (Esp), inclinacion (Esp), tendencia (Esp) 6. kej ‘Nasayaat ti urdaw daytoy a tao ta uray no nakangaton napakumbaba pay laeng agingga ita.’ wenno ‘Nalag-an man ti uridaw daytoy a tao numan pay ammotayo nga adu ti buttuon iti barukongna. Kitaem ket naisem latta.’  

uridaw (2) 1. png titimplaan ti emosion ti maysa a tao, a no dadduma ket naragsak ngem no dadduma ket kasungani ti adda kenkuana 2. png panagbabalanse dagiti agduduma rikna ti maysa a tao, wenno kasupadi daytoy a pamkuatan ti madi nga uridaw, wenno nasayaat nga uridaw 3. sin templa, templada; fig ririingan 4. spp mood (Ing), temper (Ing), humor (Ing), estado de animo (Esp), talante (Esp), humor (Esp) 5. kej ‘Mayat ti uridaw daytoy baket a tabbaaw. Idi kalman ket kasla makigubat. Ita ket kanta a kanta. Mayat ti templana.’

uridaw (3) 1. var ridáw 2. png rugi ti aldaw ti maysa a tao 3. png panagrugi ti bigat tapno sangnguen ti agmalem nga aramid 4. spp beginning of day (Ing), pos daybreak (Ing), pos alba (Esp), amanecer (Esp) 5. kej ‘Mayat ti uridaw itatta: nalag-an ti riknak a mangsango kadagiti karit iti agmalem nga ubra.’

uridaw (4) 1. png maysa a bubon ti energia nga aggubbuay iti maysa a tao; daytoy nga energia ket marikna, wenno makita, ti sabali a tao (nga addaan kabaelan a makarikna wenno makakita) 2. png maysa a naisangsangayan a kalidad nga adda iti maysa a tao; daytoy ket kasla silaw a namaris a mangliklikmot iti maysa a tao ken mangipakpakita iti kababalinna 3. spp aura (Ing, Esp), halo (Ing, Esp), circle of light (Ing), pulsating energy (on a person head or body, Ing), nimbus (Ing), glory (Ing), nimbo (Esp)  4. kej ‘Mabasak ti aura daytoy a tao: maris violeta.’ 

uridaw (5) 1. png nainkaugalian a pammati 2. png tinawtawid a sistema dagiti awid 3. png aspekto ti pakabuklan dagiti duogan a pammati ti maysa nga ethnolingguistiko a grupo, kas koma dagiti Ilokano 4. sin pammati, superstision 5. spp beliefs (about cartain things, Ing), superstitious beliefs (Ing), traditional belief system (of a people, Ing) 6. kej ‘Awan dakesna dagiti kakasta nga uridaw. No ti panagwarsi, kas pagarigan, ket patalnaenna ti panunot ket ti aglawlaw, awan rason no apay a di aramiden lalo no kasta a kasla masingsinga ti ubing’.

uridaw (6) 1. png banag a nasken nga aramiden wenno idian 2. png dagup dagiti aramid a maipalubos ken maiparit iti maysa a komunidad ken maiyaplikar iti personal ken kolektivo a panagbiag 2. spp taboo (Ing) 3. sin ngilin, tanggad 4. prt aguridaw, manguridaw, umuridaw, uridawan 5. kej ‘Uridawanyo met ti Viernes Santo. Kasla di kayo nagbuniag.’ wenno ‘Adu ti uridawda no kasta nga agpakugitda ket Ama Sergio.’  

urdiaw (7) 1. png maysa nga indigeno a ritual a maipakat iti kaunnaan unay a bagas manipud iti naani a pagay tapno masierto iti kinaumanay ti ani ken tapno di pumanaw ti ugaw: ipan ti umuna unay a bagas a nabayo iti igao, taepan a nasayaat ti bagas, mangtaog iti apagpagisu laeng a makunsumo ti familia nga awan surok ken di nakurang, danuman iti apagpagisu, apuyen ti bagas, linayen a  nasayaat ken siguraduen a di agittip, gaw-en iti bandeha, ken siguraduen a no mangan, awan ti maregmeg 2. prt aguridaw, manguridaw, uridawan 3. spp indigenous ritual of the Ilokanos to ascertain the sufficiency of rice harvest until the next harvest comes (Ing) 4. kej ‘Uridawan ni nanang ti umuna a nabayo a bagas ket kankanayonna nga ipalpalagip kadakami nga awan ti maregreg ken awan ibatbatimi iti pingganmi tapno kano di pumanaw ti ugaw.’

Source: A S Agcaoili, Monolinggual a Diksionario ken Tesoro nga Ilokano (2015)