Kas man mataltalian dagiti dila.
Agbeddalda iti pannakiinnala
dagiti agragragut nga allon
kadagiti napusaksak a lei iti daytoy
a kanito dagiti agrayo a kebbakebba.
Berde nga orkidia nga inubon-ubon
dagiti agkammayet nga ayat ken ragsak
dagiti panagdirdir-i dagiti mapnek nga idda
dagiti labutab ti baybay iti Waikiki
ti isagut ti agregget nga allon
iti narakab a patong ti kadaratan
iti gumawgawawa a barukong
ita a malem ti agur-uray a mutia.
Ayna, piman, ta agbeddalda
a kas kaniak,
agbeddal dagiti dila ket isemanda
dagiti darangidangen a darikmat
kas sungbat iti saludsod ti taaw
iti nobia a maikallaysa iti aplaya
a kapilia dagiti agalimpatok
a singinan itan a katkatawa.
Itag-ay ti nobio ti kasimpungalan
dagiti makikkiki a sardam
iti kadaratan idinto ta
litak a litak ti panagmaniobra
dagiti agapal-apal a gilap ti kodak.
Sakroyen ti umadanin
a sipnget ken lawag
ti essem dagiti agbaed a saksi
a kas kaniak.
Manglaglagip, makalagip, silalagip
dagiti di mairidep nga agpatnag.
Waikiki, Hon, HI
En. 27, 2005
A Night of Canvassing the Cash Of The Queen
This rite and ritual goes on and on.
This is how they pass the time
and boredom here
in this land of the foreigners
and the familiar.
They count the cash
of the queen for her queenly deed
of buying indulgences from churches
reeking with the cheap tactics
for seeking forgiveness.
They are the means and methods,
these tactics, mean and deceitful,
and as old as the mossy walls
of the convents of sinning clerics
their lay apostles
their accomplices
in shining armor,
they who come to pray
in evenings, adore the lord of life
in barren chapels and empty pulpits
in times of war and want
in times of loss and love,
conflicted and callused,
the very core of this celebration
tonight and in the nights
that will come after,
the night the queen will claim
her crown, her majesty
in her fairest
her princesses hovering
like rare butterflies
like muses unable to beget
children and charity
care and concern
except to say
this queenly cause
is in the name of the heavenly
monarchy, with the father
and his kingdom come
and then we parrot the line
about the mansions awaiting us
about the pageantry in gold
and glitter and grand.
Aurelio S. Agcaoili
Pearl City, HI
Jan 28/05
This is how they pass the time
and boredom here
in this land of the foreigners
and the familiar.
They count the cash
of the queen for her queenly deed
of buying indulgences from churches
reeking with the cheap tactics
for seeking forgiveness.
They are the means and methods,
these tactics, mean and deceitful,
and as old as the mossy walls
of the convents of sinning clerics
their lay apostles
their accomplices
in shining armor,
they who come to pray
in evenings, adore the lord of life
in barren chapels and empty pulpits
in times of war and want
in times of loss and love,
conflicted and callused,
the very core of this celebration
tonight and in the nights
that will come after,
the night the queen will claim
her crown, her majesty
in her fairest
her princesses hovering
like rare butterflies
like muses unable to beget
children and charity
care and concern
except to say
this queenly cause
is in the name of the heavenly
monarchy, with the father
and his kingdom come
and then we parrot the line
about the mansions awaiting us
about the pageantry in gold
and glitter and grand.
Aurelio S. Agcaoili
Pearl City, HI
Jan 28/05
The Novice Master Is Dead
(For Pietro Ferri, OSC, in grateful remembrance)
The report of your passing came
in from New York or Phoenix
through a text message, cold and clear,
its meaning clinical and certain.
And then this email tonight
that flashed on the screen
with the urgency of quiet grief.
But then it came as well
in a dream of beauty and blessing,
in a dream of truth
and the terror of tears.
And that living memory of kindness.
The late seventies
come rushing to me now
at this later hour in a foreign land
as I try to imagine
the twin votive candles
holding vigil at the altar without
the trappings of remorse and regret
but with redemption
in hard stone for the miserable mind
that we are at this time.
How could you leave the missions,
the slums, the novitiate house,
the home where your heart is?
How could you leave the place
and people you came for
to witness to the constancy
of the sun rising in earnest
rising as we rose to recite
our lauds
our matins
despite the many nights
the dictator came
his flamboyant wife came
the war generals came
the martial law minister came
the lieutenants of death came
to rob us of our future and fate?
How could you ever leave
the other missioner
shepherding you in the dark
as in the light,
in pain and in hurt,
in sorrow and in joy?
How, but how could you have come
in our midst, we who knew little
about the faith that delivers,
the faith that promises patriotism
and self-respect
even as you taught us
how to decline
love of the creator and neighbor,
ablative and genetive, the cases,
in the fluid Italian of the confreres,
the sing-song of the words
the same O sole mio of the soldier
who was saved,
hailed in holiness eventually,
called to heaven like you
to pray for the graces we all received
so many we stopped counting them
from the 80s onwards
when your retired in silence
in your corner, the smile on your face
still sad and shy as before
but contentment oozing
in those serene eyes
that knew so much but said less
or nothing at all
like the monks
in their caves, away from it all,
away from this quandary mortal life
gives us in illusion as in reality
that we all need to invent and reinvent,
each day, each hour, each moment
that we submit ourselves to all the forces
that claim us, the forces that have franchise
of the fates of moonlights
in the manicured garden and ground
we made sure it was verdant
even as the bells rang for angelus
or vespers
or compline
that arrested our hours
with words and worlds
coalescing with
our troubled walled lives?
I saw you through in anger
as in anguish, in despair as in devotion,
in the step-by-step appointment
with the sacred and the sorrowful
in the untouched universe
you made and imagined
in the novitiate
for our struggling souls
as we prepared to pronounce
our vows to be perfect
in the imperfections
of our thoughts,
tamed and tortured
by seminary loves.
That universe steeped us
in the loneliness of the elect
in the solitude of the few
in the calm of evenings
in the muteness of mornings
that greeted us in warm
as well as in the cold days.
Your spiritual exercises taught us
to believe more and more
to be resigned more and more
to submit more and more.
And they were most difficult,
these exercises that showed
us the way
to our inner selves
to our hidden voices
to our sacred secret sites
where there we met up
with the maker of all life
with the energy of all that is
with the reason of all that matters.
Ah, but our days were wild fantasies,
four young habited religious
with the spirit of fire and brimstone
with the passion and the raw emotions
of mercenaries of redemption and relief
from all that made us mortal and malevolent
from all that made us saints and sinners.
Your death is a form
of cheating, I say.
For we are all here,
far and near, and yet we are here,
in the now of the remembrance
that resists
the despair that grips us so,
with your leaving
without ever asking us
to bid you goodbye
to bless your going away
to execute that snap salute
for your reporting for your duty
to the one that sent you to us
to the one that made it possible for us
to get into your salving life story.
But then again, we say:
Go, go now, father stranger.
Go, go now, and prepare
the banquet of bounty
for us all.
In the love of the one that sent
you to live with us for long years
you will have your fill even
as we pray you will.
Aurelio S. Agcaoili
Waipahu, HI, Jan. 26, 2005
The report of your passing came
in from New York or Phoenix
through a text message, cold and clear,
its meaning clinical and certain.
And then this email tonight
that flashed on the screen
with the urgency of quiet grief.
But then it came as well
in a dream of beauty and blessing,
in a dream of truth
and the terror of tears.
And that living memory of kindness.
The late seventies
come rushing to me now
at this later hour in a foreign land
as I try to imagine
the twin votive candles
holding vigil at the altar without
the trappings of remorse and regret
but with redemption
in hard stone for the miserable mind
that we are at this time.
How could you leave the missions,
the slums, the novitiate house,
the home where your heart is?
How could you leave the place
and people you came for
to witness to the constancy
of the sun rising in earnest
rising as we rose to recite
our lauds
our matins
despite the many nights
the dictator came
his flamboyant wife came
the war generals came
the martial law minister came
the lieutenants of death came
to rob us of our future and fate?
How could you ever leave
the other missioner
shepherding you in the dark
as in the light,
in pain and in hurt,
in sorrow and in joy?
How, but how could you have come
in our midst, we who knew little
about the faith that delivers,
the faith that promises patriotism
and self-respect
even as you taught us
how to decline
love of the creator and neighbor,
ablative and genetive, the cases,
in the fluid Italian of the confreres,
the sing-song of the words
the same O sole mio of the soldier
who was saved,
hailed in holiness eventually,
called to heaven like you
to pray for the graces we all received
so many we stopped counting them
from the 80s onwards
when your retired in silence
in your corner, the smile on your face
still sad and shy as before
but contentment oozing
in those serene eyes
that knew so much but said less
or nothing at all
like the monks
in their caves, away from it all,
away from this quandary mortal life
gives us in illusion as in reality
that we all need to invent and reinvent,
each day, each hour, each moment
that we submit ourselves to all the forces
that claim us, the forces that have franchise
of the fates of moonlights
in the manicured garden and ground
we made sure it was verdant
even as the bells rang for angelus
or vespers
or compline
that arrested our hours
with words and worlds
coalescing with
our troubled walled lives?
I saw you through in anger
as in anguish, in despair as in devotion,
in the step-by-step appointment
with the sacred and the sorrowful
in the untouched universe
you made and imagined
in the novitiate
for our struggling souls
as we prepared to pronounce
our vows to be perfect
in the imperfections
of our thoughts,
tamed and tortured
by seminary loves.
That universe steeped us
in the loneliness of the elect
in the solitude of the few
in the calm of evenings
in the muteness of mornings
that greeted us in warm
as well as in the cold days.
Your spiritual exercises taught us
to believe more and more
to be resigned more and more
to submit more and more.
And they were most difficult,
these exercises that showed
us the way
to our inner selves
to our hidden voices
to our sacred secret sites
where there we met up
with the maker of all life
with the energy of all that is
with the reason of all that matters.
Ah, but our days were wild fantasies,
four young habited religious
with the spirit of fire and brimstone
with the passion and the raw emotions
of mercenaries of redemption and relief
from all that made us mortal and malevolent
from all that made us saints and sinners.
Your death is a form
of cheating, I say.
For we are all here,
far and near, and yet we are here,
in the now of the remembrance
that resists
the despair that grips us so,
with your leaving
without ever asking us
to bid you goodbye
to bless your going away
to execute that snap salute
for your reporting for your duty
to the one that sent you to us
to the one that made it possible for us
to get into your salving life story.
But then again, we say:
Go, go now, father stranger.
Go, go now, and prepare
the banquet of bounty
for us all.
In the love of the one that sent
you to live with us for long years
you will have your fill even
as we pray you will.
Aurelio S. Agcaoili
Waipahu, HI, Jan. 26, 2005
Pagpapaalam kay Manong Celin
Sa himlayang iyon ang tagpuan nating lahat,
ikaw at ang mga nagdadalamhating kamag-anak
at mga araw ng mga pahimakas ng paglisan.
Lugar ito ng paalaman sa mga naglalakbay
sa kabilang ng buhay na angkin namin ngayon
na minsan ay iyung-iyo rin ng buong-buo,
ikaw na mortal na kapanalig ng lahat na nais.
Sabi ng Ilokanong taga-anunsiyo
sa kanyang palabas sa radyo
ay ito ang araw ng aming pagdalaw sa iyo
ay ito ang dapit-hapon
ng iyong pagpaalam sa amin.
Sa taga-anunsiyo ka rin
nakikibalita sa lahat ng mga nagaganap
sa bayang iniwan
sa mga kakilalang naglaho
sa mga pangarap na nangawala.
Bago pumasok sa trabaho
ay inaalam isa-isa kung sino ang pumanaw
tulad ng pag-alam kung anong oras
magbubukang-liwayway
sa araw-araw.
Sa radyo mo rin nasagap
ang patalastas
tungkol sa aking pagdating.
Sa St. Andrews mo inabangan
ang aking pagbati pagkatapos
ng tatlumpong dekadang
paghihiwalay ng ating mga landas,
ikaw sa pakikialam sa bayan,
ako sa paghuhubog
ng mga kabataan.
Inabangan mo ang aking pagbigkas
ng tula sa at ipinagmalaki
ang ating dugong pula,
magpinsan sa pagbibigay-buhay
sa ating nandarayuhang
katawan at isip at panaginip.
Bukas ang simula ng huling yugto
ng iyong pagbabalik sa iyong
pinagmulan, doon sa huling hantungan
ng pagkakakilanlan at kalayaang ganap,
doon sa kabila ng mga bundok
doon sa kabila ng mga dagat
doon sa kabila ng mga tubig
na payapang nagmamasid
sa mga nagaganap ngayon
sa ating walang hanggang paalaman.
Hindi ko alam kung ikaw
ngayon ay nakatanod
sa amin.
Hindi ko alam kung tinitingnan
mo kami habang ikinakabesa namin
ang hiwaga at kapayapaan
ng iyong paghimlay.
Hindi ko alam kung inaalam
mo kung sino sa amin
ang nagtatangis tulad ng pagtatangis
ng iyong apo sa kanyang
pagbibigkas ng alaala sa iyo,
ang apong bunso
ng lahat na pagsuyong wala sa palad
kundi nasa nagmamahal na puso
o
kung inaalam mo
kung sino sa aming nakikipaglamay
sa mga taong iiwan mo sa amin
ang may luha tulad ng mga ti na sumasapo
sa kumpol ng mga bulaklak
sa iyong paanan.
Nakatanod ang mga puting orkidya
at duguang anturium
sa telong nagbabalita ng iyong paglisan.
Marahil ay binibilang ang mahabang pila
ng mga kababaryong nakipagsapalaran din
sa lansangang ito ng mga nandarayuhan
tulad mo at nating lahat.
Naalala ko ngayon ang pagpipila-pila
ng mga detenidong lakas at pangarap
noong panahon ng batas militar.
Naalala ko kung paano mo ikinintal
sa isip ng lahat ang pagmamahal sa bayan.
Alam mo ang palsong palabas sa ganoong
tunggalian ng mapaglaro at mapanlamang
na kapangyarihan at inisip mo
ang kapakanan ng mga mamamayan.
Kapitan de barangay ka
ng mga maraming
pagsubok sa atin.
Kinakapitan ng lahat
tulad ni Berto na di mawari
kung nasaan ang pusod
kung nasaan ang bumbunan
kung nasaan ang pagkatao.
At ginawang halimbawa
ang lugal na pinaglibingan
ng kadkadua,
sapot ng lahat ng alaala
sa pagiging kaanak ng marupok na lupa
sa atin at sa alin mang lugar mula sa lusod
tungo sa paratong at sa mga desdes
tungo sa mga burol at buhanginan.
Ngayon ay tatapusin natin ang kuwento
ng iyong buhay, Manong Celin.
Pauwi ka sa atin pagkatapos
ng mga panahon ng paggiliw
sa paulit-ulit na pagbabalik
sa ating mithiin:
maunlad na pamayanan
maunlad na isip
mayamang metapora
ng sanlibong daniw.
Na siyang gustung-gusto
mong mapakinggan mula sa akin,
ako na iyong inangking pinsan
ng iyong kambal na paggiliw.
Ngayon ay tutulaan kita,
iaalay ang bersong ito at marami pang
kasunod habang minumulto ako
ng iyong dalisay na puso,
ang di nagbibilang na pag-awit
ng himno ng ating naliligaw
na kuwento sa paglayo.
Ayna, Manong Celin, ayna,
kung maririnig mo
ang dung-aw ni Manang Poly.
Kung maisasalin mo sana
ang hikbi sa wika ng mga damdaming
namumulubi ng pagkandili sa mga iniwang
bukid sa atin at dito, mga bulaklak na binantayan
sa kanilang pamumukadkad sa iyong halamanan,
at sa halakhak sa mumunting handaan!
Hahayaan ka namin sa iyong pag-alis.
Pabaon namin ang maraming tula sa isip,
basbas sa iyong paglalayag
sa sinaunang pagbabalik.
Aurelio S. Agcaoili
Mililani, Hon, HI
Ene 16, 2005
ikaw at ang mga nagdadalamhating kamag-anak
at mga araw ng mga pahimakas ng paglisan.
Lugar ito ng paalaman sa mga naglalakbay
sa kabilang ng buhay na angkin namin ngayon
na minsan ay iyung-iyo rin ng buong-buo,
ikaw na mortal na kapanalig ng lahat na nais.
Sabi ng Ilokanong taga-anunsiyo
sa kanyang palabas sa radyo
ay ito ang araw ng aming pagdalaw sa iyo
ay ito ang dapit-hapon
ng iyong pagpaalam sa amin.
Sa taga-anunsiyo ka rin
nakikibalita sa lahat ng mga nagaganap
sa bayang iniwan
sa mga kakilalang naglaho
sa mga pangarap na nangawala.
Bago pumasok sa trabaho
ay inaalam isa-isa kung sino ang pumanaw
tulad ng pag-alam kung anong oras
magbubukang-liwayway
sa araw-araw.
Sa radyo mo rin nasagap
ang patalastas
tungkol sa aking pagdating.
Sa St. Andrews mo inabangan
ang aking pagbati pagkatapos
ng tatlumpong dekadang
paghihiwalay ng ating mga landas,
ikaw sa pakikialam sa bayan,
ako sa paghuhubog
ng mga kabataan.
Inabangan mo ang aking pagbigkas
ng tula sa at ipinagmalaki
ang ating dugong pula,
magpinsan sa pagbibigay-buhay
sa ating nandarayuhang
katawan at isip at panaginip.
Bukas ang simula ng huling yugto
ng iyong pagbabalik sa iyong
pinagmulan, doon sa huling hantungan
ng pagkakakilanlan at kalayaang ganap,
doon sa kabila ng mga bundok
doon sa kabila ng mga dagat
doon sa kabila ng mga tubig
na payapang nagmamasid
sa mga nagaganap ngayon
sa ating walang hanggang paalaman.
Hindi ko alam kung ikaw
ngayon ay nakatanod
sa amin.
Hindi ko alam kung tinitingnan
mo kami habang ikinakabesa namin
ang hiwaga at kapayapaan
ng iyong paghimlay.
Hindi ko alam kung inaalam
mo kung sino sa amin
ang nagtatangis tulad ng pagtatangis
ng iyong apo sa kanyang
pagbibigkas ng alaala sa iyo,
ang apong bunso
ng lahat na pagsuyong wala sa palad
kundi nasa nagmamahal na puso
o
kung inaalam mo
kung sino sa aming nakikipaglamay
sa mga taong iiwan mo sa amin
ang may luha tulad ng mga ti na sumasapo
sa kumpol ng mga bulaklak
sa iyong paanan.
Nakatanod ang mga puting orkidya
at duguang anturium
sa telong nagbabalita ng iyong paglisan.
Marahil ay binibilang ang mahabang pila
ng mga kababaryong nakipagsapalaran din
sa lansangang ito ng mga nandarayuhan
tulad mo at nating lahat.
Naalala ko ngayon ang pagpipila-pila
ng mga detenidong lakas at pangarap
noong panahon ng batas militar.
Naalala ko kung paano mo ikinintal
sa isip ng lahat ang pagmamahal sa bayan.
Alam mo ang palsong palabas sa ganoong
tunggalian ng mapaglaro at mapanlamang
na kapangyarihan at inisip mo
ang kapakanan ng mga mamamayan.
Kapitan de barangay ka
ng mga maraming
pagsubok sa atin.
Kinakapitan ng lahat
tulad ni Berto na di mawari
kung nasaan ang pusod
kung nasaan ang bumbunan
kung nasaan ang pagkatao.
At ginawang halimbawa
ang lugal na pinaglibingan
ng kadkadua,
sapot ng lahat ng alaala
sa pagiging kaanak ng marupok na lupa
sa atin at sa alin mang lugar mula sa lusod
tungo sa paratong at sa mga desdes
tungo sa mga burol at buhanginan.
Ngayon ay tatapusin natin ang kuwento
ng iyong buhay, Manong Celin.
Pauwi ka sa atin pagkatapos
ng mga panahon ng paggiliw
sa paulit-ulit na pagbabalik
sa ating mithiin:
maunlad na pamayanan
maunlad na isip
mayamang metapora
ng sanlibong daniw.
Na siyang gustung-gusto
mong mapakinggan mula sa akin,
ako na iyong inangking pinsan
ng iyong kambal na paggiliw.
Ngayon ay tutulaan kita,
iaalay ang bersong ito at marami pang
kasunod habang minumulto ako
ng iyong dalisay na puso,
ang di nagbibilang na pag-awit
ng himno ng ating naliligaw
na kuwento sa paglayo.
Ayna, Manong Celin, ayna,
kung maririnig mo
ang dung-aw ni Manang Poly.
Kung maisasalin mo sana
ang hikbi sa wika ng mga damdaming
namumulubi ng pagkandili sa mga iniwang
bukid sa atin at dito, mga bulaklak na binantayan
sa kanilang pamumukadkad sa iyong halamanan,
at sa halakhak sa mumunting handaan!
Hahayaan ka namin sa iyong pag-alis.
Pabaon namin ang maraming tula sa isip,
basbas sa iyong paglalayag
sa sinaunang pagbabalik.
Aurelio S. Agcaoili
Mililani, Hon, HI
Ene 16, 2005
Pagdiriwang sa Malayuan
Paulit-ulit nating gagawin ang seremonya
ng pakikinabang sa handaan ng mga pinakbet
at pinapaitan tuwing matatapos ang isang linggo
ng panghihiram ng lakas at kaligtasan
sa alaala sa nayon o bayang pinag-ugatan.
Tulad ngayon, pinagsamasama tayo
ng tinudok at kinilaw at ng pagbabalik sa gunita
ng paghihikahos at pakikibaka sa mga araw
na ang bigas ay nagkakait sa atin
na ang bukirin ay tuyot at tayong lahat
ay magpuprusisyon, magdarasal sa poon
ng mga tubig at ulan at masaganang ani,
magpapasaring na ang mga pilapil ay aayon
sa mga dikta ng malamyong hanging aaliw
sa nagbubungang pananim.
Namnamin natin ng mainam, banayad,
matagal, ang kabayaran ng ating paglayo
sa inang bayan, tayong mga distiyero
ng mga naisin at pangarap na kaiba
sa isang salop lamang na bigas
na para sa ngayon at di kilala ang bukas.
Magpipila-pila tayong lahot, sasandok
ng kabusugang wala noon sa atin,
wala noon sa nayon na minsan ay atin,
na minsan ay bilang ang pagdighay.
Sa isip ay isasagawa natin ang payapang
paghiga sa papag pakapanangghali
upang doon, sa kubo ng ating mumunting
panaginip, doon mahihinog
ang lumalayong isip.
Sa ibang bayan ang tirada ng lahat
ng utak natin, kaliwa man o kanan,
meron man o kulang-kulang.
Dangan ay ginhawa ang sinasabi
ng mga kahong tila nagbubuntis ng sabon
o losyon o karne norte kung dumating.
At ang dolyar ay panustos sa lahat na
nagsusumikap na makabasa ng Ingles
na lampas sa ating kayang gawin,
lampas sa What is your name? at
Where did you come from,
stranger of this land?
Taon na ang binilang natin
bago tayo nakaisip ng ganito.
Taon na walang humpay na pakikabaka
sa pagod at lamig, sa lungkot at paggiliw.
Taon na walang humpay na pagdarasal
na makatapos ang panganay
na makakarera ang pangalawa
na hahabol ang bunso sa mga kapatid
magpapakitang-gilas tulad ng mga umagang
nag-uudyok sa ating gawing gabi ang araw
gawing araw ang gabi
at araw-araw ay ginagawang gabi ang araw
at gabi-gabi ay ginagawang araw ang gabi.
Susubo tayo ng masaganang pagkain,
haharap sa piging ng ating damdaming
naghahangad bumalik sa atin
subalit pinipigil naman ng mga babayarin
ng mga utang na kailangang harapin
ng mga pangarap na nais pang marating
mga utang na marami sa atin
mga pangarap na wala na sa atin.
Aurelio S. Agcaoili
Kahili, HI
Jan. 22, 2005
ng pakikinabang sa handaan ng mga pinakbet
at pinapaitan tuwing matatapos ang isang linggo
ng panghihiram ng lakas at kaligtasan
sa alaala sa nayon o bayang pinag-ugatan.
Tulad ngayon, pinagsamasama tayo
ng tinudok at kinilaw at ng pagbabalik sa gunita
ng paghihikahos at pakikibaka sa mga araw
na ang bigas ay nagkakait sa atin
na ang bukirin ay tuyot at tayong lahat
ay magpuprusisyon, magdarasal sa poon
ng mga tubig at ulan at masaganang ani,
magpapasaring na ang mga pilapil ay aayon
sa mga dikta ng malamyong hanging aaliw
sa nagbubungang pananim.
Namnamin natin ng mainam, banayad,
matagal, ang kabayaran ng ating paglayo
sa inang bayan, tayong mga distiyero
ng mga naisin at pangarap na kaiba
sa isang salop lamang na bigas
na para sa ngayon at di kilala ang bukas.
Magpipila-pila tayong lahot, sasandok
ng kabusugang wala noon sa atin,
wala noon sa nayon na minsan ay atin,
na minsan ay bilang ang pagdighay.
Sa isip ay isasagawa natin ang payapang
paghiga sa papag pakapanangghali
upang doon, sa kubo ng ating mumunting
panaginip, doon mahihinog
ang lumalayong isip.
Sa ibang bayan ang tirada ng lahat
ng utak natin, kaliwa man o kanan,
meron man o kulang-kulang.
Dangan ay ginhawa ang sinasabi
ng mga kahong tila nagbubuntis ng sabon
o losyon o karne norte kung dumating.
At ang dolyar ay panustos sa lahat na
nagsusumikap na makabasa ng Ingles
na lampas sa ating kayang gawin,
lampas sa What is your name? at
Where did you come from,
stranger of this land?
Taon na ang binilang natin
bago tayo nakaisip ng ganito.
Taon na walang humpay na pakikabaka
sa pagod at lamig, sa lungkot at paggiliw.
Taon na walang humpay na pagdarasal
na makatapos ang panganay
na makakarera ang pangalawa
na hahabol ang bunso sa mga kapatid
magpapakitang-gilas tulad ng mga umagang
nag-uudyok sa ating gawing gabi ang araw
gawing araw ang gabi
at araw-araw ay ginagawang gabi ang araw
at gabi-gabi ay ginagawang araw ang gabi.
Susubo tayo ng masaganang pagkain,
haharap sa piging ng ating damdaming
naghahangad bumalik sa atin
subalit pinipigil naman ng mga babayarin
ng mga utang na kailangang harapin
ng mga pangarap na nais pang marating
mga utang na marami sa atin
mga pangarap na wala na sa atin.
Aurelio S. Agcaoili
Kahili, HI
Jan. 22, 2005
Writing the Literature of Exile by Exiles
This writing of the literature of exile
by exiles begins tonight
in this coronation ball by the seaside,
the sand and surf the witnesses
of this opulence only rootlessness
can bring. I take pen and paper
and much grief to understand
the rhythm of this sad laughter
we contribute to make more dense
the festive air of provincial joy,
a memory of the Ilocos, the environs,
and all the thrones and islands
that dream of dollar and destitution
the green money to wipe out all
the traces of the wiping of sweat
in the noonday sun in the fields
the dream of destitution
to make us forget the look of porridge
on earthen pots, the menu a gruel
of much water on rice swollen like
murky waters in the season of storms
in the season of hunger
in the weeks of want
that come after a poor harvest.
It is a cruel covenant, this crowning
of the almost royal queens,
five of them, the color of their skin
that of the dark earth in the homeland.
The politico's speech comes condescending,
in clear staccato of a mind that calculates
gains and needs and motives and profits.
I watch from the corner table
with the one round of an applause
on bowls of mushroom soup
on the white and red linen
starched to make the proceedings
crisp or the morsels sliding
unnoticed by the promenading princess
past my aisle to take a quick look
of bejeweled crowns on the stage
of the cutouts in blazing gold and orange
announcing a hodge-podge of majesties
their highnesses and their royalties,
big and small, blue and not-so.
This is an empire, I tell myself.
Medieval and rotten and mossy.
Corrupt and criminal and colonial.
Triumphalist and terrorist of truth.
Or its stains, vestiges, relics.
Or a whole mind stunted like
a whole village gone idiotic, crazed.
To wear a scepter, or is it?
to help the poor and the dying
of the country that drove you away
to help the victims of victories
of the elect of the old country
in this cycle of quicksilver fame
and fortune for a moment
of dream and regret too soon
when the whole brouhaha of the banal
wears off the morning after.
I take everything, take them all,
jot them in the mind,
the details and denoument
the victors and the vanquished
in this royal masquerade
of masks and masked men,
masked women, masked children,
their games required to create
a palimpsest of patriotism
and self-hatred for wearing
the smile that has to be worn
the crown that has lost its luster
the vestment of glitter and bad blood
and putrid like the legendary palace
by the river where all this began in memory
where all this continues to corrupt us all
where all this makes us justify our rootlessness
where all this hides the homelessness
of our hearts. So tonite, I begin to write
about the literature of exile
by exiles. Redemption is farthest
in the poetry that parades how far
have we arrived from the land that awaits
the pageatry of princesses and their consorts
getting a cheap rite of passage.
Aurelio S. Agcaoili
Honolulu, HI
Jan. 16, 2005
by exiles begins tonight
in this coronation ball by the seaside,
the sand and surf the witnesses
of this opulence only rootlessness
can bring. I take pen and paper
and much grief to understand
the rhythm of this sad laughter
we contribute to make more dense
the festive air of provincial joy,
a memory of the Ilocos, the environs,
and all the thrones and islands
that dream of dollar and destitution
the green money to wipe out all
the traces of the wiping of sweat
in the noonday sun in the fields
the dream of destitution
to make us forget the look of porridge
on earthen pots, the menu a gruel
of much water on rice swollen like
murky waters in the season of storms
in the season of hunger
in the weeks of want
that come after a poor harvest.
It is a cruel covenant, this crowning
of the almost royal queens,
five of them, the color of their skin
that of the dark earth in the homeland.
The politico's speech comes condescending,
in clear staccato of a mind that calculates
gains and needs and motives and profits.
I watch from the corner table
with the one round of an applause
on bowls of mushroom soup
on the white and red linen
starched to make the proceedings
crisp or the morsels sliding
unnoticed by the promenading princess
past my aisle to take a quick look
of bejeweled crowns on the stage
of the cutouts in blazing gold and orange
announcing a hodge-podge of majesties
their highnesses and their royalties,
big and small, blue and not-so.
This is an empire, I tell myself.
Medieval and rotten and mossy.
Corrupt and criminal and colonial.
Triumphalist and terrorist of truth.
Or its stains, vestiges, relics.
Or a whole mind stunted like
a whole village gone idiotic, crazed.
To wear a scepter, or is it?
to help the poor and the dying
of the country that drove you away
to help the victims of victories
of the elect of the old country
in this cycle of quicksilver fame
and fortune for a moment
of dream and regret too soon
when the whole brouhaha of the banal
wears off the morning after.
I take everything, take them all,
jot them in the mind,
the details and denoument
the victors and the vanquished
in this royal masquerade
of masks and masked men,
masked women, masked children,
their games required to create
a palimpsest of patriotism
and self-hatred for wearing
the smile that has to be worn
the crown that has lost its luster
the vestment of glitter and bad blood
and putrid like the legendary palace
by the river where all this began in memory
where all this continues to corrupt us all
where all this makes us justify our rootlessness
where all this hides the homelessness
of our hearts. So tonite, I begin to write
about the literature of exile
by exiles. Redemption is farthest
in the poetry that parades how far
have we arrived from the land that awaits
the pageatry of princesses and their consorts
getting a cheap rite of passage.
Aurelio S. Agcaoili
Honolulu, HI
Jan. 16, 2005
Paghalik sa Kambal na Sugat ng Bunso
Sa dapit-hapong ito ng bagyo
sa lupaing kinapadparan ng aking isip,
hinalikan ko sa telepono ang kambal na sugat
sa tuhod ng aking bunso.
Habang nagngangalit ang panahon,
pinatahan ko
ang anak na di naipaghele,
di man lamang nakantahan
ng "Tong, tong, tong, pakitong-kitong."
Parang isang eksena sa pelikula
ang kaganapan
ngayon at madalas:
ang paulit-ulit na paghalik
sa sugat sa pagkakadapa
ng bunsong nag-aaral na mag-isang
tumutuklas sa hapdi ng mga nawawalang
oras sa aming pagitan,
nananabas ng mga pabuka pa lamang
na rosas sa munting halamanan,
nangungulimbat ng mga dahon ng herba maria
at ginagawang dinengdeng
sa mga mumunting lutuang putik.
O dili kaya ay pinapakuluan
ang mga tangkay,
ginagawang tsa,
sinasangkapan ng lupang
nakakapagbigay-kulay sa tubig
sa kanyang banga at sasambitin:
"Para ito kay tatay. Pantanggal ng
lahat ng kanyang pagkasabik at pangungulila.
Pang-alis sa lahat ng mga alalahanin
sa umagang darating."
Pero tatlong taon pa lang ang bunso
at ang mga kataga ay sa kanyang isip
na nag-iipon ng mainit na pagsuyo.
Siya ay si Kristala, nanliligtas sa mga sawim-palad.
Siya ay si Cinderella, ang prinsesang mayumi at marikit.
Siya ay si Kristalang Cinderella rin, iisang panaginip.
Pero walang karakter na mga anak
ng mga umalis. Walang mga bayani
sa mga hanay ng mga anak ng mga exilong nagtatangis.
Maliban sa soap opera.
Maliban sa pelikulang patok sa takilya
dahil naroon si Vilma Santos
dahil nawala ang puso ng panganay
dahil nawala ang utak ng pangalawa
dahil ibang ina ang nakilala ng bunso
dahil muling umalis ang ina
dahil kailangang umalis muli ang ina
sapagkat kailangang kumain ang mga anak
sapagkat kailangang mag-aral ang mga anak
sapagkat kailangang makipagsapalaran para sa mga anak
at kalimutan ang sarili
at kalimutan ang hirap
at muling magbangon, muli at muli.
Magpapakawala ako ng isang buntong-hininga.
Isa lamang.
Malalim.
Hinugot mula sa kaibuturan.
Hinugot mula sa mga pusod ng gabi
na nag-iisa akong nanunuod sa pagpatak
ng walang kasimbangis na ulan.
Maalala ko ang dinengdeng ni bunso.
Maalala ko ang kanyang tsa mula sa
dahong ng talinum o milflores.
Maalala ko ang matunog kong paghigop
ng mainit na sabaw ng kanyang sinigang
mula sa alikabok, uhog, halakhak, at pagsinghot.
Maalala ko ang paghalik ko
sa sugat na kambal, sugat sa kanyang tuhod
na patitibayin pa lamang ng maraming pagkatalisod.
At habang pinapanood ang paghampas
ng hangin sa mga sanga ng palmera
sa aking bintanang nakasara,
naaalala ko ang bunso sa kabila ng dagat
naaalala ko ang mga amang umalis
naaalala ko ang mga bunsong naghihintay sa pagbabalik
naaalala ko ang bayang nagpapaalis
sa mga magulang na napipilitang umaalis.
Aurelio S. Agcaoili
Torrance, CA
Enero 7, 2005
sa lupaing kinapadparan ng aking isip,
hinalikan ko sa telepono ang kambal na sugat
sa tuhod ng aking bunso.
Habang nagngangalit ang panahon,
pinatahan ko
ang anak na di naipaghele,
di man lamang nakantahan
ng "Tong, tong, tong, pakitong-kitong."
Parang isang eksena sa pelikula
ang kaganapan
ngayon at madalas:
ang paulit-ulit na paghalik
sa sugat sa pagkakadapa
ng bunsong nag-aaral na mag-isang
tumutuklas sa hapdi ng mga nawawalang
oras sa aming pagitan,
nananabas ng mga pabuka pa lamang
na rosas sa munting halamanan,
nangungulimbat ng mga dahon ng herba maria
at ginagawang dinengdeng
sa mga mumunting lutuang putik.
O dili kaya ay pinapakuluan
ang mga tangkay,
ginagawang tsa,
sinasangkapan ng lupang
nakakapagbigay-kulay sa tubig
sa kanyang banga at sasambitin:
"Para ito kay tatay. Pantanggal ng
lahat ng kanyang pagkasabik at pangungulila.
Pang-alis sa lahat ng mga alalahanin
sa umagang darating."
Pero tatlong taon pa lang ang bunso
at ang mga kataga ay sa kanyang isip
na nag-iipon ng mainit na pagsuyo.
Siya ay si Kristala, nanliligtas sa mga sawim-palad.
Siya ay si Cinderella, ang prinsesang mayumi at marikit.
Siya ay si Kristalang Cinderella rin, iisang panaginip.
Pero walang karakter na mga anak
ng mga umalis. Walang mga bayani
sa mga hanay ng mga anak ng mga exilong nagtatangis.
Maliban sa soap opera.
Maliban sa pelikulang patok sa takilya
dahil naroon si Vilma Santos
dahil nawala ang puso ng panganay
dahil nawala ang utak ng pangalawa
dahil ibang ina ang nakilala ng bunso
dahil muling umalis ang ina
dahil kailangang umalis muli ang ina
sapagkat kailangang kumain ang mga anak
sapagkat kailangang mag-aral ang mga anak
sapagkat kailangang makipagsapalaran para sa mga anak
at kalimutan ang sarili
at kalimutan ang hirap
at muling magbangon, muli at muli.
Magpapakawala ako ng isang buntong-hininga.
Isa lamang.
Malalim.
Hinugot mula sa kaibuturan.
Hinugot mula sa mga pusod ng gabi
na nag-iisa akong nanunuod sa pagpatak
ng walang kasimbangis na ulan.
Maalala ko ang dinengdeng ni bunso.
Maalala ko ang kanyang tsa mula sa
dahong ng talinum o milflores.
Maalala ko ang matunog kong paghigop
ng mainit na sabaw ng kanyang sinigang
mula sa alikabok, uhog, halakhak, at pagsinghot.
Maalala ko ang paghalik ko
sa sugat na kambal, sugat sa kanyang tuhod
na patitibayin pa lamang ng maraming pagkatalisod.
At habang pinapanood ang paghampas
ng hangin sa mga sanga ng palmera
sa aking bintanang nakasara,
naaalala ko ang bunso sa kabila ng dagat
naaalala ko ang mga amang umalis
naaalala ko ang mga bunsong naghihintay sa pagbabalik
naaalala ko ang bayang nagpapaalis
sa mga magulang na napipilitang umaalis.
Aurelio S. Agcaoili
Torrance, CA
Enero 7, 2005
There is Method to this Morning Madness
There is method to this morning madness.
We wake to the rage of the lame limbs
of trees played up by the fierce winds,
the leaves dancing with whatever lonely light
there is in the rampaging rains
on sad streets in the crowded cities
on thinning trails in the sorrowing mountains
on the timorous tides of surging seas.
The riverside and coastal counties are filled
with light rain and light snow.
They remind us of the stories
we cannot make out in the savagery
of the stormy evening.
We see the possibilities of the day
from our closed window,
all of us exiles in this cold country
of dream and promise.
The window is shrouded in raindrops
and ice flakes and warm words
even as the mind comes misting
too with the knowledge
of what comes next in the morrow
in the undecidedness
on the blank page or
on that blank screen inviting us to shake off
that madness that comes in mornings like this.
We cannot see the snow peaked mountains
from where we sit to write
the poignancy of our search for pains
that will color our phrases
that will hint to us the poetry of peril
in abandoned anguish of saving words.
from these silences that come
with the creative rage of our regrets.
Or the way we say things.
Or the way things say something to us.
As in this wind, fierce and in fighting mood
we wished this were the force in our sentences.
The ranges in the east are dark as well,
that place where the sun
never learned to go to bed
but always came on time
in the past days.
There is no outline of the posh villages
carved out of the hills jutting out
all of a sudden from the sea we know
for certain its other shore is that of our birthland,
the one we left behind to write our poetry of exile.
The mind refuses to yield to the wild terrain
of a terse verse we have
long thought of, remembered, recited.
Or declaimed with drama,
emotions intact, raw and fresh.
We rise to greet the morning and the rain reminds
us of a weather that will create a swath in the forest
of stanzas we have long kept.
We rise to perform
the ritual of the morning: say our prayer with a bowl
of fresh water, light two tea candles, and take on
this heavy task of creating a new exilic poem.
Or poems of exile.
Or poems in exile.
Aurelio S. Agcaoili
Torrance, CA
Jan. 7, 2005
We wake to the rage of the lame limbs
of trees played up by the fierce winds,
the leaves dancing with whatever lonely light
there is in the rampaging rains
on sad streets in the crowded cities
on thinning trails in the sorrowing mountains
on the timorous tides of surging seas.
The riverside and coastal counties are filled
with light rain and light snow.
They remind us of the stories
we cannot make out in the savagery
of the stormy evening.
We see the possibilities of the day
from our closed window,
all of us exiles in this cold country
of dream and promise.
The window is shrouded in raindrops
and ice flakes and warm words
even as the mind comes misting
too with the knowledge
of what comes next in the morrow
in the undecidedness
on the blank page or
on that blank screen inviting us to shake off
that madness that comes in mornings like this.
We cannot see the snow peaked mountains
from where we sit to write
the poignancy of our search for pains
that will color our phrases
that will hint to us the poetry of peril
in abandoned anguish of saving words.
from these silences that come
with the creative rage of our regrets.
Or the way we say things.
Or the way things say something to us.
As in this wind, fierce and in fighting mood
we wished this were the force in our sentences.
The ranges in the east are dark as well,
that place where the sun
never learned to go to bed
but always came on time
in the past days.
There is no outline of the posh villages
carved out of the hills jutting out
all of a sudden from the sea we know
for certain its other shore is that of our birthland,
the one we left behind to write our poetry of exile.
The mind refuses to yield to the wild terrain
of a terse verse we have
long thought of, remembered, recited.
Or declaimed with drama,
emotions intact, raw and fresh.
We rise to greet the morning and the rain reminds
us of a weather that will create a swath in the forest
of stanzas we have long kept.
We rise to perform
the ritual of the morning: say our prayer with a bowl
of fresh water, light two tea candles, and take on
this heavy task of creating a new exilic poem.
Or poems of exile.
Or poems in exile.
Aurelio S. Agcaoili
Torrance, CA
Jan. 7, 2005
Santuario iti Ruar ti Katedral
(Ken Ariel Tabag kas panagyaman iti bukel ti daniw)
Impakadak kenka, reberendo,
ti panangusar kadagitoy a balikas:
daytoy balikas maipapan iti santuario
iti ruar ti alad dagiti antigo a ranggas
ken buteng
ken panaggangganas
nga agbuya iti di asiasi a kasasaad
dagiti mairurumen a ragragsak.
Iti ababa a pannao,
nasantuan daytoy a katedral:
lugar ti maug-ugasan
a pannakaibinsabinsa manen
dagiti dadaan a tulagan
dagiti mamati a kas kadatayo
dagiti agay-aayat a kas kadatayo.
Santuario iti ruar ti katedral, kunam.
Anian a bendision!
Santuario a a pagpaspasulian
dagiti pimpiman a pannakigasanggasat
kadagiti kasukat ken kari
dagiti riwriw a panagarapaap kadagiti kararag
dagiti riwriw a panagkararag kadagiti arapaap
dagiti riwriw a panaglitania kadagiti nakapudno
dagiti riwriw a kinapudno kadagiti litania
ayna, aminda, reberendo, amin dagitoy
a senial ti pangabaruaran
wenno pangabaruanan dagiti senial
kadagiti krus a mailansa iti kalman dagiti diskurso
wenno diskurso dagiti kalman
kadagiti kumbento dagiti padi a di manglanglangan
kadagiti karayo ti bagi
kadagiti bagi dagiti karayo
kadagiti darang dagiti agruprupsa a templo
kadagiti agruprupsa a templo dagiti darang
ta kadagiti miserere, reberendo,
ta kadagiti miserere nga ikanta nga yibittayo
ket ipasngayda dagiti naruay a kaasi
dagiti tawen,
dagiti panawen iti lukong ti dakulap
dagiti siglo iti muging a makaawat
kadagiti sao iti nakas-ang
a gasgasat.
Amin a katedral ken kastoy, reberendo.
Aminda. Ken naruayda ditoy man ayan itatta
wenno iti pagilian a pinanawan.
Agpapadada amin.
Naipundarda iti pammati kadagiti sabangan
wenno kadagiti kadaratan nga abalbalayen
ti salawasaw nga angin amian wenno
ti barrairong nga angin iti abagatan.
Makisalsala ti angin iti silaw, di ngamin?
daytay silaw a takawen dagiti rebulto
manipud kadagiti tawa, pagbuniagan,
pagitabunan kadagiti nasudi
a rikna, ay, wen, aminen!
Adda naatap a sala iti katedral a bato.
Adda naatap a kansion iti bato a katedral.
Adda bato a katedral iti katedral a bato.
Adu dagiti manglimlimo, reberendo.
Sabasabali ti naganda, paggaammon daytoy.
Agaliasda kas kadagiti abito
wenno kas kadagiti tinapay a nabangles
wenno kas kadagiti arak
a di makapabang-ar iti rikna
dagiti agbabawi a kinadakes.
Husto ti kunam, reberendo.
Makitak itan ti pudno kadagiti kayaw
ti pudno a sipnget
ti sipnget iti pudno a kayaw
ti pannakaisalakan kadagiti mangisalakan
ti pannakasubbot kadagiti mannubbot
iti santuario iti ruar ti katedral.
Aurelio S. Agcaoili
Torrance, CA
Enero 6, 2005
Impakadak kenka, reberendo,
ti panangusar kadagitoy a balikas:
daytoy balikas maipapan iti santuario
iti ruar ti alad dagiti antigo a ranggas
ken buteng
ken panaggangganas
nga agbuya iti di asiasi a kasasaad
dagiti mairurumen a ragragsak.
Iti ababa a pannao,
nasantuan daytoy a katedral:
lugar ti maug-ugasan
a pannakaibinsabinsa manen
dagiti dadaan a tulagan
dagiti mamati a kas kadatayo
dagiti agay-aayat a kas kadatayo.
Santuario iti ruar ti katedral, kunam.
Anian a bendision!
Santuario a a pagpaspasulian
dagiti pimpiman a pannakigasanggasat
kadagiti kasukat ken kari
dagiti riwriw a panagarapaap kadagiti kararag
dagiti riwriw a panagkararag kadagiti arapaap
dagiti riwriw a panaglitania kadagiti nakapudno
dagiti riwriw a kinapudno kadagiti litania
ayna, aminda, reberendo, amin dagitoy
a senial ti pangabaruaran
wenno pangabaruanan dagiti senial
kadagiti krus a mailansa iti kalman dagiti diskurso
wenno diskurso dagiti kalman
kadagiti kumbento dagiti padi a di manglanglangan
kadagiti karayo ti bagi
kadagiti bagi dagiti karayo
kadagiti darang dagiti agruprupsa a templo
kadagiti agruprupsa a templo dagiti darang
ta kadagiti miserere, reberendo,
ta kadagiti miserere nga ikanta nga yibittayo
ket ipasngayda dagiti naruay a kaasi
dagiti tawen,
dagiti panawen iti lukong ti dakulap
dagiti siglo iti muging a makaawat
kadagiti sao iti nakas-ang
a gasgasat.
Amin a katedral ken kastoy, reberendo.
Aminda. Ken naruayda ditoy man ayan itatta
wenno iti pagilian a pinanawan.
Agpapadada amin.
Naipundarda iti pammati kadagiti sabangan
wenno kadagiti kadaratan nga abalbalayen
ti salawasaw nga angin amian wenno
ti barrairong nga angin iti abagatan.
Makisalsala ti angin iti silaw, di ngamin?
daytay silaw a takawen dagiti rebulto
manipud kadagiti tawa, pagbuniagan,
pagitabunan kadagiti nasudi
a rikna, ay, wen, aminen!
Adda naatap a sala iti katedral a bato.
Adda naatap a kansion iti bato a katedral.
Adda bato a katedral iti katedral a bato.
Adu dagiti manglimlimo, reberendo.
Sabasabali ti naganda, paggaammon daytoy.
Agaliasda kas kadagiti abito
wenno kas kadagiti tinapay a nabangles
wenno kas kadagiti arak
a di makapabang-ar iti rikna
dagiti agbabawi a kinadakes.
Husto ti kunam, reberendo.
Makitak itan ti pudno kadagiti kayaw
ti pudno a sipnget
ti sipnget iti pudno a kayaw
ti pannakaisalakan kadagiti mangisalakan
ti pannakasubbot kadagiti mannubbot
iti santuario iti ruar ti katedral.
Aurelio S. Agcaoili
Torrance, CA
Enero 6, 2005
Exilo Numero Uno
1.
Sa downtown ng Los Angeles
mo makikilala ang mukha ng bayang
kapalit ng iniwan. Nandito ang mga eksenang
iginuguhit ng paningin at pagmumuni-muning
huwag nawang sapitin ang ganitong
pananagad ng nananahang damdamin.
Sa lugar na ito isinisilang
ang paulit-ulit na pagkakasala.
Sa lugar na ito mo rin matatagpuan
ang walang wawang kapatawaran
sa lahat ng mga luhang inutang sa lansangan.
Pag-akyat mo sa subway,
sa bungad ng parke ng mga bagabundong
hinablutan na ng ngiti sa labi, masisilayan mo
ang mga kulay ng sinag ng kagigising na araw.
Tatama ang sinag
sa mga nagpapangkat-pangkat na tubig
at magsasayaw ang mga dahon ng Aspen,
kukumpas sa tugtog ng mga tindero
ng mga ibinabaratilyong katuparan
ng lahat na gustong maangkin
pagkatapos ng araw ng pasasalamat
pagkatapos ng pasko
pagkatapos ng bagong taon
pagkatapos ng lahat ng mga araw
na nahahapo ang mga kaha ng mga tindahan.
Nauubos ang lakas ng mga kapwa exilo
sa paghahanap ng pamalit
sa pagluluksa ng mga gabi at araw
ng pag-iisa. Kahit ano, kahit alin, makalimutan
lamang ang kahungkagan ng mga sansaglit.
Sa downtown mo matatagpuan
ang exilong numero uno.
Siya ang nandarayuhang
kababayang dala-dala ang bigat
ng pagliban sa seremonia ng pagsasaya
sa tahanan o
sa bayang tinalikdan.
Kahit sa malayuan, alam mo
ang ingay ng kanyang katahimikan.
Isinisigaw ang paghahanap ng kaligtasan
sa mga regalong kumakaway
sa mga iskaparate
ng mga eleganteng gintong pantutuli
ng mga pilak na kadena para sa aso o pusang de makina
ng mga imitasyon na pabango para sa paring laging
nagrorosaryo para sa pananagumpay
nagdarasal para sa kaligayahan
na di kasama ang mga mahal sa buhay.
Sa malamyong hagod ng pakikipagtawaran
sa money tree na sinasapo ng buddha
sa mapalad na baston ni san joseng
may mga pekeng perlas o puwit ng basong
kristal na di nagpapahuli
sa pagpapangako ng mamahaling pagmamahal,
makikilala mo ang kababayang
ibig nang umuwi pero wala nang tahanang uuwian.
2.
Kayraming kababayang ganito
sa downtown. Sa mga panulukan
ng mga kalsadang nalulungkot,
makikita mo ang mga beterano
sa pangalawang digmaan,
sabit-sabit ang mga medalyon sa dibdib
tangan-tangan ang mga tupi-tuping sertipiko
ng taglamig na pakikipagsapalaran.
Andiyan yung pinalayas ng anak.
Andiyan yung ibig nang magpatiwakal.
Andiyan yung di na marunong bumigkas
ng salita ng bayan.
Sari-saring mga exilo numero uno
ang isinisilang ng downtown.
Sari-saring estorya ng kawalan.
Sari-saring kabayaran
sa pandarayuhan.
Aurelio S. Agcaoili
Los Angeles, CA
Dis. 5, 2005
Sa downtown ng Los Angeles
mo makikilala ang mukha ng bayang
kapalit ng iniwan. Nandito ang mga eksenang
iginuguhit ng paningin at pagmumuni-muning
huwag nawang sapitin ang ganitong
pananagad ng nananahang damdamin.
Sa lugar na ito isinisilang
ang paulit-ulit na pagkakasala.
Sa lugar na ito mo rin matatagpuan
ang walang wawang kapatawaran
sa lahat ng mga luhang inutang sa lansangan.
Pag-akyat mo sa subway,
sa bungad ng parke ng mga bagabundong
hinablutan na ng ngiti sa labi, masisilayan mo
ang mga kulay ng sinag ng kagigising na araw.
Tatama ang sinag
sa mga nagpapangkat-pangkat na tubig
at magsasayaw ang mga dahon ng Aspen,
kukumpas sa tugtog ng mga tindero
ng mga ibinabaratilyong katuparan
ng lahat na gustong maangkin
pagkatapos ng araw ng pasasalamat
pagkatapos ng pasko
pagkatapos ng bagong taon
pagkatapos ng lahat ng mga araw
na nahahapo ang mga kaha ng mga tindahan.
Nauubos ang lakas ng mga kapwa exilo
sa paghahanap ng pamalit
sa pagluluksa ng mga gabi at araw
ng pag-iisa. Kahit ano, kahit alin, makalimutan
lamang ang kahungkagan ng mga sansaglit.
Sa downtown mo matatagpuan
ang exilong numero uno.
Siya ang nandarayuhang
kababayang dala-dala ang bigat
ng pagliban sa seremonia ng pagsasaya
sa tahanan o
sa bayang tinalikdan.
Kahit sa malayuan, alam mo
ang ingay ng kanyang katahimikan.
Isinisigaw ang paghahanap ng kaligtasan
sa mga regalong kumakaway
sa mga iskaparate
ng mga eleganteng gintong pantutuli
ng mga pilak na kadena para sa aso o pusang de makina
ng mga imitasyon na pabango para sa paring laging
nagrorosaryo para sa pananagumpay
nagdarasal para sa kaligayahan
na di kasama ang mga mahal sa buhay.
Sa malamyong hagod ng pakikipagtawaran
sa money tree na sinasapo ng buddha
sa mapalad na baston ni san joseng
may mga pekeng perlas o puwit ng basong
kristal na di nagpapahuli
sa pagpapangako ng mamahaling pagmamahal,
makikilala mo ang kababayang
ibig nang umuwi pero wala nang tahanang uuwian.
2.
Kayraming kababayang ganito
sa downtown. Sa mga panulukan
ng mga kalsadang nalulungkot,
makikita mo ang mga beterano
sa pangalawang digmaan,
sabit-sabit ang mga medalyon sa dibdib
tangan-tangan ang mga tupi-tuping sertipiko
ng taglamig na pakikipagsapalaran.
Andiyan yung pinalayas ng anak.
Andiyan yung ibig nang magpatiwakal.
Andiyan yung di na marunong bumigkas
ng salita ng bayan.
Sari-saring mga exilo numero uno
ang isinisilang ng downtown.
Sari-saring estorya ng kawalan.
Sari-saring kabayaran
sa pandarayuhan.
Aurelio S. Agcaoili
Los Angeles, CA
Dis. 5, 2005
Pasabi sa Panganay
Nagdugo ang utak ko, sabi mo sa sulat.
Panganay ka nga ng mga ligalig.
Sinabi mong tila di naintindihan
ni Ces Drilon ang ibig ipahiwatig
ng amang nalulungkot sa ibayong dagat,
siya na nagkakasya lamang sa paisa-isang
tawag o mensahe sa tex kung abutan
ng magdamag na pangangarap
sa bukas na darating
kasama ang mga supling at saya
kasama ang kabiyak at kahapon
na nangawala sanhi ng paglisan
pansamantala.
Upang maghanap ng kinabukasan para sa
mga bata, sabi ng tatay, sabi mo,
panganay ng mga bersong aking
kakathain ngayon. Inantig mo rin
ang aking damdamin, sinaling
ang sugat sa aking dibdib.
Pinakatatago ko ito, walang nakakaalam
kundi ang mga talata ng aking madalas
na pagsulat sa inyong lahat
sa mga gabing di ako makatulog
sa mga araw na di ko nalalasahan ang kanin
sa mga umagang kelangan pilitin ang sariling
bumangon sapagkat kelangan mauna sa amo
sa pagdating, mauna sa pila
ng mga pang-umagang
mithiin na para rin sa atin.
Ay, itay, sabi mo.
Ngayon ko lang napagtanto kung papaano tayo
nagbabayad sa ganitong paglayo.
Tayo.
Ikaw na umalis.
Kami na naghihintay sa iyong pagbalik.
Kami na iniwan, ikaw na babalik na kung kelan
ay di alam. Hindi pa sa ngayon bagumbago ang taon.
Ngayon ay tatlong taon na ang anghel na iniwan.
Ngayon ay dalawang taon ka nang
di nakasaksi sa mga muhon ng ating pagkandili:
ang paghihip ni bunso ng kandila sa kanyang kaarawan, 2X
ang pagtatapos ng pangalawa, 1X
ang aming kaarawan, 2X
ang anibersaryo ng kasal, 2X
ang pasko, 2X
ang bagong taon, 2X
ang araw ng mga puso, 2X
ang piyesta ng Sto. Nino sa Tondo, 2X,
ang pagpapaligo sa mga tao sa piyesta ni San Juan, 2X
ang pagbabalik ng mga rali sa Mendiola, 7X7
ang welga ng bayan, 7X7
ang kaarawan ng inay, 2X.
& marami pang ekis.
Marami.
Sasakit ang mga daliri sa pagbibilang,
sasama din ang loob. Mabuti nang
hayaang malibang sa pangako
ng ibang bayang pinuntahan at pupuntahan pa:
ang sapat na pagkain na wala sa atin
kung walang perang pantubos sa nakasanlang
ulam at sinaing.
Sa lahat ng ito, sabi mo, panganay,
sa lahat ng ito, walang alam ang bayan ko.
O di lang nais alamin
ang timbang ng mga luha sa isip natin.
Pero lalawak ang aming alam, sabi mo.
Lalalim ang aming sasabihin.
Umuurong ang aking dila, panganay.
Parang makata, may namumuong luha
sa aking mga mata. Sasabihin ko bang
napuwing ako sa iyong mga salita?
Aurelio S. Agcaoili
Torrance/Artesia/Palos Verdes
Dis. 4. 2005
Panganay ka nga ng mga ligalig.
Sinabi mong tila di naintindihan
ni Ces Drilon ang ibig ipahiwatig
ng amang nalulungkot sa ibayong dagat,
siya na nagkakasya lamang sa paisa-isang
tawag o mensahe sa tex kung abutan
ng magdamag na pangangarap
sa bukas na darating
kasama ang mga supling at saya
kasama ang kabiyak at kahapon
na nangawala sanhi ng paglisan
pansamantala.
Upang maghanap ng kinabukasan para sa
mga bata, sabi ng tatay, sabi mo,
panganay ng mga bersong aking
kakathain ngayon. Inantig mo rin
ang aking damdamin, sinaling
ang sugat sa aking dibdib.
Pinakatatago ko ito, walang nakakaalam
kundi ang mga talata ng aking madalas
na pagsulat sa inyong lahat
sa mga gabing di ako makatulog
sa mga araw na di ko nalalasahan ang kanin
sa mga umagang kelangan pilitin ang sariling
bumangon sapagkat kelangan mauna sa amo
sa pagdating, mauna sa pila
ng mga pang-umagang
mithiin na para rin sa atin.
Ay, itay, sabi mo.
Ngayon ko lang napagtanto kung papaano tayo
nagbabayad sa ganitong paglayo.
Tayo.
Ikaw na umalis.
Kami na naghihintay sa iyong pagbalik.
Kami na iniwan, ikaw na babalik na kung kelan
ay di alam. Hindi pa sa ngayon bagumbago ang taon.
Ngayon ay tatlong taon na ang anghel na iniwan.
Ngayon ay dalawang taon ka nang
di nakasaksi sa mga muhon ng ating pagkandili:
ang paghihip ni bunso ng kandila sa kanyang kaarawan, 2X
ang pagtatapos ng pangalawa, 1X
ang aming kaarawan, 2X
ang anibersaryo ng kasal, 2X
ang pasko, 2X
ang bagong taon, 2X
ang araw ng mga puso, 2X
ang piyesta ng Sto. Nino sa Tondo, 2X,
ang pagpapaligo sa mga tao sa piyesta ni San Juan, 2X
ang pagbabalik ng mga rali sa Mendiola, 7X7
ang welga ng bayan, 7X7
ang kaarawan ng inay, 2X.
& marami pang ekis.
Marami.
Sasakit ang mga daliri sa pagbibilang,
sasama din ang loob. Mabuti nang
hayaang malibang sa pangako
ng ibang bayang pinuntahan at pupuntahan pa:
ang sapat na pagkain na wala sa atin
kung walang perang pantubos sa nakasanlang
ulam at sinaing.
Sa lahat ng ito, sabi mo, panganay,
sa lahat ng ito, walang alam ang bayan ko.
O di lang nais alamin
ang timbang ng mga luha sa isip natin.
Pero lalawak ang aming alam, sabi mo.
Lalalim ang aming sasabihin.
Umuurong ang aking dila, panganay.
Parang makata, may namumuong luha
sa aking mga mata. Sasabihin ko bang
napuwing ako sa iyong mga salita?
Aurelio S. Agcaoili
Torrance/Artesia/Palos Verdes
Dis. 4. 2005
California Stories Uncovered, 1
We weave the stories here,
on this note of guilt & grief.
We do not know, however,
if the uncovering can begin.
We remember Allos & his story
of red resistance, a million of them,
in the farms, with the immigrants
trying to search for some sense
that was not there in Bugallon,
in his father's parched fields
of rice & hunger & want.
Allos was Carlos Bulosan, alright,
he with his moral imperative
about locating America deep
in the heart, in our hearts.
The way he said it
in the novel or memoir or
in Nasa Puso Ang Amerika the play,
the way the tale comes in circles
of pain and anguish for leaving
the homeland is the same tale
that we have kept
that we keep.
We cover the tale
with gentle words,
gracious words.
We cannot afford to offend the host,
the country whose kindness
no one sees another way.
But then we remember Stockton,
the reminder on the door reminding
us some more:
Dogs and Filipinos
not allowed.
It could have been
a kind of forgetting, this remembering
of the days that are long gone.
The undertones are still here,
however, and we warn the next
one who dares to come:
coyotes hide smuggled immigrants
in cargo boxes & they arrive past the borders
as decaying corpses, their identities
lost in the sand, the desert, the wind.
The stories are not grim
when we hear the social sinning
going on in the new year in Manila & Makati,
this wanton celebration in the yuppie towns
& this yuppie money in wild abandon
& this yuppie way of coming on,
greeting the first daybreak
with glad tidings while tsunami victims
look for the substance of grace
in their search for the salvific
in temple ruins, in the debris of homes,
this wreckage of life in these useless deaths.
We call this a contradiction in terms,
these opposites marking our stories,
setting the scene where to begin,
setting the scene where to end.
As in these California stories uncovered
that could begin here in this city of angels,
mispronounced by the okies or the arkies
or those coming from the midwest or deep south
or the colored slaves or slaves who were colored
& this slavery goes on, changes suit & shape
as the need arises, function & form per the requisites
of oppressive circumstances the oppressor
calls love and charity, love and care, loving care
in the name of divinities that accept
dollars for offerings, the greener the better
they are, the more of them the better they are,
in sum as in their possibilities to go algebraic
in the accounting of net profits
from our sweat, candor, resilience
and that tenacity of the spirit
to hang on and live each day anew
everyday, live life one day at a time
because back home
the hunger continues,
the starving goes on
the homelessness sits well with those
who live in palaces by the river
or by the gated enclaves of the privileged few,
those who reside in villages that are dirt-free
& with no dung to step on
& with no muck to dirty their door
& with no dust to cling on to their desires.
Here in this California of our hearts,
stories of redemption and regret
come in all tones and timber.
There is hardly a tune at all
resembling the alleluia of Handel
piped in parks and malls
where joy could be bought for a fee.
Because here to sing is to cover
your stories with more stories.
Here we are all busy with mythmaking.
The uncovering of these stories
has yet to begin.
Aurelio S. Agcaoili
Torrance, CA
Jan. 3, 2005
on this note of guilt & grief.
We do not know, however,
if the uncovering can begin.
We remember Allos & his story
of red resistance, a million of them,
in the farms, with the immigrants
trying to search for some sense
that was not there in Bugallon,
in his father's parched fields
of rice & hunger & want.
Allos was Carlos Bulosan, alright,
he with his moral imperative
about locating America deep
in the heart, in our hearts.
The way he said it
in the novel or memoir or
in Nasa Puso Ang Amerika the play,
the way the tale comes in circles
of pain and anguish for leaving
the homeland is the same tale
that we have kept
that we keep.
We cover the tale
with gentle words,
gracious words.
We cannot afford to offend the host,
the country whose kindness
no one sees another way.
But then we remember Stockton,
the reminder on the door reminding
us some more:
Dogs and Filipinos
not allowed.
It could have been
a kind of forgetting, this remembering
of the days that are long gone.
The undertones are still here,
however, and we warn the next
one who dares to come:
coyotes hide smuggled immigrants
in cargo boxes & they arrive past the borders
as decaying corpses, their identities
lost in the sand, the desert, the wind.
The stories are not grim
when we hear the social sinning
going on in the new year in Manila & Makati,
this wanton celebration in the yuppie towns
& this yuppie money in wild abandon
& this yuppie way of coming on,
greeting the first daybreak
with glad tidings while tsunami victims
look for the substance of grace
in their search for the salvific
in temple ruins, in the debris of homes,
this wreckage of life in these useless deaths.
We call this a contradiction in terms,
these opposites marking our stories,
setting the scene where to begin,
setting the scene where to end.
As in these California stories uncovered
that could begin here in this city of angels,
mispronounced by the okies or the arkies
or those coming from the midwest or deep south
or the colored slaves or slaves who were colored
& this slavery goes on, changes suit & shape
as the need arises, function & form per the requisites
of oppressive circumstances the oppressor
calls love and charity, love and care, loving care
in the name of divinities that accept
dollars for offerings, the greener the better
they are, the more of them the better they are,
in sum as in their possibilities to go algebraic
in the accounting of net profits
from our sweat, candor, resilience
and that tenacity of the spirit
to hang on and live each day anew
everyday, live life one day at a time
because back home
the hunger continues,
the starving goes on
the homelessness sits well with those
who live in palaces by the river
or by the gated enclaves of the privileged few,
those who reside in villages that are dirt-free
& with no dung to step on
& with no muck to dirty their door
& with no dust to cling on to their desires.
Here in this California of our hearts,
stories of redemption and regret
come in all tones and timber.
There is hardly a tune at all
resembling the alleluia of Handel
piped in parks and malls
where joy could be bought for a fee.
Because here to sing is to cover
your stories with more stories.
Here we are all busy with mythmaking.
The uncovering of these stories
has yet to begin.
Aurelio S. Agcaoili
Torrance, CA
Jan. 3, 2005
The Rainbow Is Absent In The Grey Skies
Today is the second day
of the new year. It is a Sunday of unrest
& disbelief for these days of grief here and elsewhere.
Cataclysm after cataclysm
welcome us with their dark forebodings
as the war in Kabul rages
as the bellicose drama in Damascus goes on
as the bullets and bombs roar in the bloodied skies
as survivors from the tormenting tide come back to life
as leaders assess their interest
& profit before pledging to help
as we trek to donation centers
& box our sympathies to be shipped
to places interred by the watery grave
It is already
the second day of the year,
this Sunday of your anguished singing
to usher in a new hope, a new courage
as you put on layers upon layers
of warm clothing on your colored skin,
its brown unable to withstand the chill
of the wet weather.
It could have been that radiant
rainbow on your window, blinds rolled up,
its glass panels wiped clean by the fierce winds,
the raging rain, that saved the day.
Or the call from a beloved seven thousand
miles away beyond the surging sea
& reporting that there could have been
a coup concocted on the day of the new morning
mourning the death of an epic king.
The sorrow was not enough, the beloved says,
not enough to cement the hurts and the pains
of the starving masses, victims forever,
not enough to pave the road to reclaim
an honor lost for a friend deposed
for lying on his oath to the people
for obstructing the course of our just meals
by imprisoning the dark waters
of the river that witnessed all the masquerade,
the medley of maneuverings,
a phantomime of drunk godfathers
lusting after the nation's wits.
He could have started alright,
the beloved says. She means the president
that promised everything
from births to deaths. He sired sins instead,
a thousand of them, sins from scenes of avarice
in their midnight snacking of our knick-knacks,
sins the exiles can track down
through the rumors of regrets
from the suffering masses
from all those who believed in his lies
from the poet who wrote his speech
from the singer who sang his song
from the applause of the public
that approved his posturings.
Or that he was in the beginning fallen, she adds.
Either way, this is the picture of a land languishing
in the jail of its own tormented dream.
It is a picture of the sadnesses of all exiles as well,
those who leave
because they have to
because this morning is a sad sun
missing its appointment with the newly-mowed grass
& the thousand thoughts of tears
hedging their broken hearts.
There is war in them as well.
A war of words. Courage. Daring.
All in the name of cowardice. Or self-redemption,
this last one for the polite & the presumptuous.
The words that do not know their names and number,
& the absent rainbow makes the counting of them
uncertain, if not impossible.
In the afternoon, the clouds turn into grey.
In the quietude of the streets, the exiles watch the gathering
of darkness in this land
of robust hopes and a fickle memory
of a homeland going hungry
of many lands going berserk & brutish
because the rainbow misses its appointment with the sun
because the rainbow is afraid to streak
through the somber skies.
Aurelio S. Agcaoili
Torrance, CA
Dec. 3, 2004
of the new year. It is a Sunday of unrest
& disbelief for these days of grief here and elsewhere.
Cataclysm after cataclysm
welcome us with their dark forebodings
as the war in Kabul rages
as the bellicose drama in Damascus goes on
as the bullets and bombs roar in the bloodied skies
as survivors from the tormenting tide come back to life
as leaders assess their interest
& profit before pledging to help
as we trek to donation centers
& box our sympathies to be shipped
to places interred by the watery grave
It is already
the second day of the year,
this Sunday of your anguished singing
to usher in a new hope, a new courage
as you put on layers upon layers
of warm clothing on your colored skin,
its brown unable to withstand the chill
of the wet weather.
It could have been that radiant
rainbow on your window, blinds rolled up,
its glass panels wiped clean by the fierce winds,
the raging rain, that saved the day.
Or the call from a beloved seven thousand
miles away beyond the surging sea
& reporting that there could have been
a coup concocted on the day of the new morning
mourning the death of an epic king.
The sorrow was not enough, the beloved says,
not enough to cement the hurts and the pains
of the starving masses, victims forever,
not enough to pave the road to reclaim
an honor lost for a friend deposed
for lying on his oath to the people
for obstructing the course of our just meals
by imprisoning the dark waters
of the river that witnessed all the masquerade,
the medley of maneuverings,
a phantomime of drunk godfathers
lusting after the nation's wits.
He could have started alright,
the beloved says. She means the president
that promised everything
from births to deaths. He sired sins instead,
a thousand of them, sins from scenes of avarice
in their midnight snacking of our knick-knacks,
sins the exiles can track down
through the rumors of regrets
from the suffering masses
from all those who believed in his lies
from the poet who wrote his speech
from the singer who sang his song
from the applause of the public
that approved his posturings.
Or that he was in the beginning fallen, she adds.
Either way, this is the picture of a land languishing
in the jail of its own tormented dream.
It is a picture of the sadnesses of all exiles as well,
those who leave
because they have to
because this morning is a sad sun
missing its appointment with the newly-mowed grass
& the thousand thoughts of tears
hedging their broken hearts.
There is war in them as well.
A war of words. Courage. Daring.
All in the name of cowardice. Or self-redemption,
this last one for the polite & the presumptuous.
The words that do not know their names and number,
& the absent rainbow makes the counting of them
uncertain, if not impossible.
In the afternoon, the clouds turn into grey.
In the quietude of the streets, the exiles watch the gathering
of darkness in this land
of robust hopes and a fickle memory
of a homeland going hungry
of many lands going berserk & brutish
because the rainbow misses its appointment with the sun
because the rainbow is afraid to streak
through the somber skies.
Aurelio S. Agcaoili
Torrance, CA
Dec. 3, 2004
News/Balita/Damag
Ang balitang ito ay para sa lahat ng kaibigan.
Nasuwertehan ko ang Grand Prize sa 9th Rizal Literary Awards dito sa Estados Unidos noong Dis. 29.
Tumugma ang aking sanaysay na "Dissecting the Corrupt and Corrupting Consequences of the Conflict of Nations and Locating the Rizal Alternative to Resolving These Continuing Conflicts" sa panlasa ng mga hurado kaya hayun, naka-award.
Naka-post na ang sanaysay na ito sa aking archive noong Disyembre 2004. Ilalathala ng ilang pahayagan ang naturang sanaysay.
Naglakas-loob na ako na ibalita sa inyo ito. Malay ako na ang iba nating mga kaibigan ay walang akses sa midya dito. Baka naman kako may mapupulot kayo sa aking sanaysay. Nangangarap ba na meron katuturan yung artikulo kong ito. Ala ngarud, basaenyo latta kadin no kayatyo. Barbarengli.
Nasuwertehan ko ang Grand Prize sa 9th Rizal Literary Awards dito sa Estados Unidos noong Dis. 29.
Tumugma ang aking sanaysay na "Dissecting the Corrupt and Corrupting Consequences of the Conflict of Nations and Locating the Rizal Alternative to Resolving These Continuing Conflicts" sa panlasa ng mga hurado kaya hayun, naka-award.
Naka-post na ang sanaysay na ito sa aking archive noong Disyembre 2004. Ilalathala ng ilang pahayagan ang naturang sanaysay.
Naglakas-loob na ako na ibalita sa inyo ito. Malay ako na ang iba nating mga kaibigan ay walang akses sa midya dito. Baka naman kako may mapupulot kayo sa aking sanaysay. Nangangarap ba na meron katuturan yung artikulo kong ito. Ala ngarud, basaenyo latta kadin no kayatyo. Barbarengli.
Lungkot Ang Binabayaran sa Manggagawa sa Ibang Bayan
Lungkot ang binabayaran
sa manggagawa sa ibang bayan.
Hindi yung kanyang talino.
Hindi yung kanyang utak.
Hindi yung kanyang kakayahang
magpatawa
o magbigay aliw
o umawit ng himit na buong puso at galak
para sa mga kostumer sa aliwan sa Phuket
o sa isang bar sa Phi Phi
o sa isang casa para sa mga marinero sa Long Beach.
Kapalit ng lungkot ang limpak-limpak na salapi,
bayad ng maraming araw at buwan at taon
ng pangungulila ng mga bisig
sa pagbuhat sa bunso
sa pagtabas ng dama de nocheng
umangkin na sa pader ng kapit-bahay.
Tuwing gabi lalo na ngayong taglamig,
pinagpapatong-patong ng mga nandarayuhan
ang mga alaala sa bayan at mga magulang at mga anak,
ginagawang balabal na panlaban sa niebe
ginagawang diaket na pangontra sa talas ng yelong ulan
ginagawang kumot na kung gumapang sa katawan
ay parang isang libo at isang kamatayan.
Kayraming hinagpis sa pangingibang-bayan.
Kayraming luha ang kelangang ilagay sa palad,
bilangin ang pagpatak at hanapin sa mga bilang
ang darang at pagsuyo sa mga pilapil na iniwanan,
sa mga bukid na tumatambad sa panaginip
sa mga bundok na ang tugatog ay kagampan
ng lahat ng nais:
sapat na pagkain sa araw-araw
na di kayang garantiyahan ng pamahalaan
sapat na perang pambayad sa pag-aaral
na di ring kayang garantiyahan ng pamahalaan
sapat na impok na sasandalan
sa pagtanda ng mga hita at kalamnan
at pagliliwaliw ng lakas sa nakaraang
panahon ng kabataan, impok na di ring
kayang garantiyahan ng pamahalaan.
Bagkus, sasabihin pa ng aking kailihan:
siya, siya, umalis, umalis at magpadala
at magpadala ng dolyar.
Lungkot ang binabayaran
sa mga manggawa sa ibang bayan.
Kapalit ng dolyar ang lungkot
na kasa-kasama araw-araw.
Aurelio S. Agcaoili
Torrance, CA
Enero 1, 2005
sa manggagawa sa ibang bayan.
Hindi yung kanyang talino.
Hindi yung kanyang utak.
Hindi yung kanyang kakayahang
magpatawa
o magbigay aliw
o umawit ng himit na buong puso at galak
para sa mga kostumer sa aliwan sa Phuket
o sa isang bar sa Phi Phi
o sa isang casa para sa mga marinero sa Long Beach.
Kapalit ng lungkot ang limpak-limpak na salapi,
bayad ng maraming araw at buwan at taon
ng pangungulila ng mga bisig
sa pagbuhat sa bunso
sa pagtabas ng dama de nocheng
umangkin na sa pader ng kapit-bahay.
Tuwing gabi lalo na ngayong taglamig,
pinagpapatong-patong ng mga nandarayuhan
ang mga alaala sa bayan at mga magulang at mga anak,
ginagawang balabal na panlaban sa niebe
ginagawang diaket na pangontra sa talas ng yelong ulan
ginagawang kumot na kung gumapang sa katawan
ay parang isang libo at isang kamatayan.
Kayraming hinagpis sa pangingibang-bayan.
Kayraming luha ang kelangang ilagay sa palad,
bilangin ang pagpatak at hanapin sa mga bilang
ang darang at pagsuyo sa mga pilapil na iniwanan,
sa mga bukid na tumatambad sa panaginip
sa mga bundok na ang tugatog ay kagampan
ng lahat ng nais:
sapat na pagkain sa araw-araw
na di kayang garantiyahan ng pamahalaan
sapat na perang pambayad sa pag-aaral
na di ring kayang garantiyahan ng pamahalaan
sapat na impok na sasandalan
sa pagtanda ng mga hita at kalamnan
at pagliliwaliw ng lakas sa nakaraang
panahon ng kabataan, impok na di ring
kayang garantiyahan ng pamahalaan.
Bagkus, sasabihin pa ng aking kailihan:
siya, siya, umalis, umalis at magpadala
at magpadala ng dolyar.
Lungkot ang binabayaran
sa mga manggawa sa ibang bayan.
Kapalit ng dolyar ang lungkot
na kasa-kasama araw-araw.
Aurelio S. Agcaoili
Torrance, CA
Enero 1, 2005
Subscribe to:
Posts (Atom)