Pagpapaalam kay Manong Celin

Sa himlayang iyon ang tagpuan nating lahat,

ikaw at ang mga nagdadalamhating kamag-anak

at mga araw ng mga pahimakas ng paglisan.



Lugar ito ng paalaman sa mga naglalakbay

sa kabilang ng buhay na angkin namin ngayon

na minsan ay iyung-iyo rin ng buong-buo,

ikaw na mortal na kapanalig ng lahat na nais.



Sabi ng Ilokanong taga-anunsiyo

sa kanyang palabas sa radyo

ay ito ang araw ng aming pagdalaw sa iyo

ay ito ang dapit-hapon

ng iyong pagpaalam sa amin.

Sa taga-anunsiyo ka rin

nakikibalita sa lahat ng mga nagaganap

sa bayang iniwan

sa mga kakilalang naglaho

sa mga pangarap na nangawala.

Bago pumasok sa trabaho

ay inaalam isa-isa kung sino ang pumanaw

tulad ng pag-alam kung anong oras

magbubukang-liwayway

sa araw-araw.



Sa radyo mo rin nasagap

ang patalastas

tungkol sa aking pagdating.

Sa St. Andrews mo inabangan

ang aking pagbati pagkatapos

ng tatlumpong dekadang

paghihiwalay ng ating mga landas,

ikaw sa pakikialam sa bayan,

ako sa paghuhubog

ng mga kabataan.



Inabangan mo ang aking pagbigkas

ng tula sa at ipinagmalaki

ang ating dugong pula,

magpinsan sa pagbibigay-buhay

sa ating nandarayuhang

katawan at isip at panaginip.



Bukas ang simula ng huling yugto

ng iyong pagbabalik sa iyong

pinagmulan, doon sa huling hantungan

ng pagkakakilanlan at kalayaang ganap,

doon sa kabila ng mga bundok

doon sa kabila ng mga dagat

doon sa kabila ng mga tubig

na payapang nagmamasid

sa mga nagaganap ngayon

sa ating walang hanggang paalaman.



Hindi ko alam kung ikaw

ngayon ay nakatanod

sa amin.



Hindi ko alam kung tinitingnan

mo kami habang ikinakabesa namin

ang hiwaga at kapayapaan

ng iyong paghimlay.



Hindi ko alam kung inaalam

mo kung sino sa amin

ang nagtatangis tulad ng pagtatangis

ng iyong apo sa kanyang

pagbibigkas ng alaala sa iyo,

ang apong bunso

ng lahat na pagsuyong wala sa palad

kundi nasa nagmamahal na puso

o

kung inaalam mo

kung sino sa aming nakikipaglamay

sa mga taong iiwan mo sa amin

ang may luha tulad ng mga ti na sumasapo

sa kumpol ng mga bulaklak

sa iyong paanan.



Nakatanod ang mga puting orkidya

at duguang anturium

sa telong nagbabalita ng iyong paglisan.

Marahil ay binibilang ang mahabang pila

ng mga kababaryong nakipagsapalaran din

sa lansangang ito ng mga nandarayuhan

tulad mo at nating lahat.



Naalala ko ngayon ang pagpipila-pila

ng mga detenidong lakas at pangarap

noong panahon ng batas militar.

Naalala ko kung paano mo ikinintal

sa isip ng lahat ang pagmamahal sa bayan.

Alam mo ang palsong palabas sa ganoong

tunggalian ng mapaglaro at mapanlamang

na kapangyarihan at inisip mo

ang kapakanan ng mga mamamayan.



Kapitan de barangay ka

ng mga maraming

pagsubok sa atin.

Kinakapitan ng lahat

tulad ni Berto na di mawari

kung nasaan ang pusod

kung nasaan ang bumbunan

kung nasaan ang pagkatao.



At ginawang halimbawa

ang lugal na pinaglibingan

ng kadkadua,

sapot ng lahat ng alaala

sa pagiging kaanak ng marupok na lupa

sa atin at sa alin mang lugar mula sa lusod

tungo sa paratong at sa mga desdes

tungo sa mga burol at buhanginan.



Ngayon ay tatapusin natin ang kuwento

ng iyong buhay, Manong Celin.

Pauwi ka sa atin pagkatapos

ng mga panahon ng paggiliw

sa paulit-ulit na pagbabalik

sa ating mithiin:

maunlad na pamayanan

maunlad na isip

mayamang metapora

ng sanlibong daniw.

Na siyang gustung-gusto

mong mapakinggan mula sa akin,

ako na iyong inangking pinsan

ng iyong kambal na paggiliw.

Ngayon ay tutulaan kita,

iaalay ang bersong ito at marami pang

kasunod habang minumulto ako

ng iyong dalisay na puso,

ang di nagbibilang na pag-awit

ng himno ng ating naliligaw

na kuwento sa paglayo.



Ayna, Manong Celin, ayna,

kung maririnig mo

ang dung-aw ni Manang Poly.

Kung maisasalin mo sana

ang hikbi sa wika ng mga damdaming

namumulubi ng pagkandili sa mga iniwang

bukid sa atin at dito, mga bulaklak na binantayan

sa kanilang pamumukadkad sa iyong halamanan,

at sa halakhak sa mumunting handaan!



Hahayaan ka namin sa iyong pag-alis.

Pabaon namin ang maraming tula sa isip,

basbas sa iyong paglalayag

sa sinaunang pagbabalik.





Aurelio S. Agcaoili

Mililani, Hon, HI

Ene 16, 2005

No comments: