(Note: Adda maysa a nakakaskas-ang a pasamak iti agdama ti agdama met mangib-ibus iti managparsua nga enerhia dagiti mannurat ita, iti man Filipinas wenno iti ballasiw-taaw. Adda dua nga ummong: umuna dagiti pada a sao a sao maipapan iti padada a saan met a hushusto ti lablabidenda, a kurang met wenno awan pay ketdi ti pagibasaranda.
Ti maikadua nga ummong ket dagiti mannurat a dida koma kayat ti sumungbat tapno iti kasta ket saanen a dumakkel ti puor iti nakem a gubgubuayen dagitoy adda iti sabali nga ummong, a no labsan ti agsao, ket naynay a mangkomkomitar iti argumentum ad hominem, a, no dida maawatan daytoy, ket kaasianda koma dagiti bagbagida tapno ikkatendan bassit ti kinalalaawda.
Ngarud, imalditko ditoy a blog daytoy a surat ni Manong Lorenzo Tabin. Daytoy a surat ket sungbatna kadagiti exaherado a panagpabpabasol dagiti agal-alias a mannurat. No apay a dida kabaelan ti mangiyam-ammo kadagiti kinaasinnoda ket maysa daytoy a misterioso a saludsod. Sapay ta mabasada daytoy--ket iti pannakaisurat ti pakasaritaan ti Literatura Ilokana, agbalinto daytoy a dokumento ti kananakemtayo. Nabileg a puersa ti pakasaritaan ket amin a kinapalangguad, kinamananglimlimo, ken panagabuso iti pluma ket mahusgaranto.
Addaan tanang iti surat ni Apo Tabin--addaan iti kinatakneng. Kastoy koma met a kinatanang ken kinatakneng ti adda iti puso ken kararua dagiti pada a mannurat a mabuteng sa ketdi iti poder ti lawag.--A S Agcaoili, Disiembre 8, 2006)
Disiembre 8, 2006
Appo iti ngato:
Idi koma pay napan a lawas a nagsuratak ngem adda problema ti log-inko—kuna ni Apo Abadilla, ti kano radioda ti makagapu. Idi natarimaan, namindua a pinadasko ti nagsurat ngem idi i-click-ko ti ‘tira’, dina kinayat ti simrek.
Kas makitayo, inaramatko ti pudno a naganko ta diak kayat ti aglemmeng ta ammok nga awan ti ilemlemmengak, wenno itartarayak a babak wenno basol. Kayatko a nalawag ti pannakisaritak kadakayo.
Naadat ti panagsaad ti balikas dagiti dadduma. No ti nasingir a binglayda iti anunsio iti Bannawag, dudua ti natakneng a nagbayad. Ulitek: Dudua, segun iti rekord ni baket. (Naurnong amin a sursurat nga adda pakainaigan ti TMI ta agpaayto dagitoy a dokumento iti masakbayan, ta ammomi a pasetto daytoy ti pakasaritaan ti literatura nga Ilokano.) Adda a nakadulin dayta a kantidad ket suratanminto a personal dagiti nangted... No kunayo nga ingroseri ni baket, appo a madaydayaw, uray no kasano a rigat ti pamiliak dimi mairusok ti aglamut iti pakaigatangan ti kuarta a dimi nagbannogan. No aramid dayta ti dadduma, pulos a dimi maaramid uray no tagtagainep la koma. Iti baet ti kinamarigrigatmi, kaykayatmi pay ti agdildil iti asin ngem ti mamansaan ti nanumo a nagan iti aramid a ginagaramugam. Ni Apo Dios ti makapaneknek no agsasaokami iti pudno wenno saan. Ti rigatna kadagiti dadduma ket saoda a sao nga awan met ti kinapudno ti sasawenda.
Nabayagen a naisingasing, saan la a sisiak, a saan koma a mailemmeng ti pudno a nagan. Ngem kasla pagggugusto ti dadduma ti aglemmeng a kasla daytay bao nga agsisiim iti abut a kasipngetan sada sumiblok a kumagat. Adda met rupada iti panagkunak a sumarang. Diak maawatan ti pudno a gagemda.
Ngem nupay kasta, kas itay naagapadkon iti ngato, kayattayo man wenno saan, paseten ti pakasaritaan ti literatura ti Ilokano dagiti nagparang ditoy ta agbalindanto a dokumento iti maab-abel nga estoria a mabalin nga ukagento dagiti sumarsaruno a kaputotan ket agparangto dita ti nagaramat iti pudno ken saan a pudno a nagan –nai-downloaden dagitoy ken naiprintan. Mabasadanto nga adu ti ‘naglemmeng’ a no ania a gapu nalabit nga adda pamalpalatpatanmi ngem saanmin a gamden nga ibuksilan ditoy; addanto rumbeng a panawen.
Sakbay nga immaykami ditoy America, adun ti naipalpalapayag kadakami a sarsarita, a napaneknekanmi idi agangay a pudno gayam, nga adda dagiti kakabsat a Filipino a nangitugot iti ganggannaet ti galadda a di ‘narimat’ idi addada pay iti Filipinas.
Saan a panangtungday daytoy iti kayat ti tao, no di ket maysa laeng a nanumo a paliiw.
Kaanonto a malipatan ti tao ti di ‘narimat’ a galadna idi adda pay iti Filipinas ket maidanggay koma nga aglupos iti panagrangpaya ti sanikuana iti panagrimat ti kinaimbagna ket mabalin nga idir-i iti sangalubongan: DAYTOY NI ILOKANO, KITAENYO TI MAKAAY-AYO A GALADNA! DAYTOY NI ILOKANO A MANNURAT, KITAENYO TI SILENG TI PLUMANA!
Maipalagip dagidi immunan a napan iti sabali a biag a teddek ti literatura nga Ilokano: Pascual, Alcantara, Bulosan, Foronda, ken adu pay. No agsipsiputda ita, ania ngata ti adda iti panunotda? Dimi malipatan ti balikas daydi tata Ben (Pascual – Tata ti kayatna a yawagmi kenkuana ta dina kayat ti maawagan iti Attorney nupay maysa nga abogado nga awan surok ken kurangna), iti naminsan a panagkaduami a naghurado. Kinunana: ‘Lokdit, nagsursurat pay laeng ket dina met pinimpintas!’
Ania ngata met ti awagna kadagiti agsusupanget ti kapanunotanda no adda koma pay ita? Lokdit, kunana ngata? Ket kadagiti babbai, ania ti yawagna? (Saan metten, a, a lokdit!)
Maisuldongmi: mano ngata kadagiti nagsurat iti ngato ti nawadwaden ti tawen a binubosda ditoy a lubong? Nagsasanga, wenno inuban, wenno kalbo pay ket ngatan ti buok ti sellangda.
Ditoy a biag, iti lubong dagiti mannurat nga Ilokano, mano ti limmakay ken bimmaket nga iti panagluom ti tawenda in-inut met a nagluom ti naimbag a paniriganda iti biag ket kayarigan ti tademda iti natenneb a buneng ket sumilsilap ti kina-Ilokanoda iti sidong ti Puraw a lubong?
Wenno nasapada kadi unay a nagkabaw ket nagbalinda a managimbubukod?
Dikay koma masasair unay. Ibilangkayo amin a kakabsat, uray no kunayo pay nga awan ti kaimudingak nga agbalin a kabsatyo. No awan ti kaimudingan ti pamiliak a makikabsat kadakayo, sapay koma ta addanton kaimudinganmi iti sabali a biag.
Agsubliak idi sakbay nga immayak iti America, idi nangnangegko ti adu a damag. Apay ngata, kunkunak idi. Idi pay laeng, inarapaapkon ti mataginayon koma a tunos. Pinadasko met a tinaldiapan dagiti kinalagudlagudko a mannurat idi addakami pay iti Manila. Ket kailiwko la unay ta nakasamsam-it ti is-isem ken parparatomi. Awan nariknami a rituer iti panagkakaduami. Ket kinunkunak iti bagik, a saanak a nagbiddut iti lubong a sinerrekko, ket indasdasigko iti lubong dagiti politiko ken dadduma pay a di mannurat, a nakadlawak iti kinaubbaw ti katkatawada; awanan singed ket adda naibudi a panaginkukuna.
Ngem kas man la dakkel unayen ti nagbaliwan ti lubong a sinerrekko. Naut-utek kadin dagiti mannurat ita ngem idi? Dimmur-as kadi? No pagdildiligek ti lubong a nariingak ken ti lubong a yanko ita, kaykayatko ti immuna.
Diak ipaganetget ti pannakaawatyo iti sasawek. Addaankayo iti free agency, wenno bukodyo a pammati. Maysa laeng ti idawdawatko iti Apo. Ti panaglawag koma ti panunot dagiti dadduma, a sakbay nga umaddangda, kitaenda koma no awan ti masaktan a mabaddekanda. No saanyo nga aramid ti kastoy awan pamkuatanyo a masair.
Manen, ibilangkayo latta a kakabsat, gapu iti nagan ti Apo.
Sipapakumbaba,
Lorenzo G. Tabin
2 comments:
nakalkaldaang nga agpayso ti kastoy ken kakastoy a mapaspasamak ita kadagiti mamannurat nga ilokano, mang ariel.
impanko met daytoy open letter ni manong loring iti kallukat a portal a dadapilan.com, manong ariel. iti dap-ayanna, ta adda met agsalsaludsod sadiay maipapan iti tmi ken kadagiti sasawen a sabali ti sabali.
dios ti agngina, ading. ammomin daytoy dadapilan.com ket ipagnannakkelmi ti regget ket regtam a mangitandudo iti pagsayaatantay amin. ni buni ken lung-aw ti saluadmo.
Post a Comment