Ti Bannawag Iti Banna Ni Ayat

(Para ken Joel Manuel, maestro ti ili)





Patgen a maestro dagiti an-anek-ektayo amin,

datayo a naparaburan iti talugading a mangikissiim

no ania ti sukog dagiti ayat kadagiti dadapilan

kas met kadagiti balitang iti Banna wenno iti amin

a purpurok dagiti kararuatayo a makasimsimsim

la unay iti naidumduma nga ayat dagiti kannag:



Umuna unay, pagyamanak ti panangilalaemmo

kadagiti titulo dagiti ayat nga adda kadagiti daniwko.



Kunam a maysaakon a makipagili iti lubong.



Ninanamko dagiti balikas, maestro. Inimasko man

ti panaglabay kadagiti nalimed a timek kadagiti insawang,

inggaok iti pinggan a ganggang a nakipaggarampang

iti garakgak dagiti beggang. Ruburob, kunadan sa

iti kasta, kas iti panagruburob met ti nakem

nga agkawili no pumanaw. Kasta, kasta

ti panunotko, maestro.



Nagtalakias ti bagi a sumuko kadagiti poder

ti panawen. Ngem siririing a kankanayon ti lasag

a linukag dagiti espiritu ni ayat, ti bannawag

iti Banna ni ayat, amin a Banna, ti Banna iti panunotmo

wenno ti Banna iti ginnasanggasat kadagiti makabiag

a balikas,



daytay awanan timek wenno rima,

awanan iti alpabeto wenno alibata,



daytay balikas kadagiti imas ti tupig

a maidiaya kadagiti sibibiag ken

kadagiti napanen

iti sabali a biag,



daytay balikas nga agindeg

kadagiti sardam ti panagrugso dagiti rikna

a managdakiwas,



daytay balikas dagiti ayat iti takiag

a maidiaya iti agdudungsa a malem,

wenno nasapa pay laeng a rabii iti lenned,

wenno tay agsapa iti allawig a narungsot

ket iddepenna ti agbambantay a temtem,



daytay balikas ti lagip ti ubing

kadagiti sinublan wenno panagtambotambong

wenno panagparadusdos wenno tay makapnek

nga angot ti kaad-adaw a tagapulot

nga iputipot ti tamudo a pangikur-it

iti man pitak wenno iti tapok ti kuaresma

ti maipapan ti adu nga ipupusay ken panagungar

ti ili a nagnakman wenno

ti ili a nakakugitan ti rikna

ti ili a pinanawan ngem kadarrato a suksuknalan

kas iti isusuknal iti templo dagiti titulo ni ayat

kas iti isusuknal iti sakramento dagiti sasainnek

kas iti isusuknal iti bagnos dagiti bannawag

a partuaten iti panid dagiti tawen

a panaglangan ti rikna wenno

dagiti daniw a gumawgawawa

a maikur-itkur-it,





daytay balikas

iti panagbunniag kadatao, maestro,

a maysaakon a makipagili iti lubong.



Nagimnas a balikas, ket pagyamanak

ti nakalemmeng a pammati kadagiti di mangar-artiok

nga ayat. Dokumentado dagitoy, maestro,

ket dimo kadi itan ibabawi. Aglapunos ti puso

kadagitoy a ganggannaet a rikna,

sappuyotendak nga ilili

iti angin a makapabang-ar ditoy adayo a lugar,

milia-milia a panagaskaw ken panagagpang

kadagiti mangliwengliweng a taaw

dagiti bambanag a babantot met laeng,

kas iti daniw a di maisurat

kas iti lagip a di makaidna

kas iti panagyaman a naladaw a nayebkas.



Makipagiliakto man iti lubong,

adda met lubong iti ili a naggapuan, maestro.



Daytoy ti lubong dagiti agalla-alla nga isip,

agbirbirok iti inana kadagiti sangsangit ti ili,

iti kappia kadagiti kanalbuong dagiti adu a peggad

kadagiti layus, dawel, ken panagbaybay-a.

Anian!

Daytoy tay lubong dagiti balikas

a makaagas, mangisagut iti imbag

kadagiti sugat iti biag ken lasag ken anasaas

ni rangranggas, iti isip wenno iti pagilian.

Ditoy nga agwerret, maestro, ti pluma.

Ditoy a mangiputot ti kambas

kadagiti adu pay a saem a naganan

kadagiti adu nga eksena nga iladawan

kadagiti adu a lubong a mabukatan

kas iti panangbukat kadagiti baro nga uma

kadagiti turturod tapno

agbiag dagiti rangkis

agkanta dagiti tumaytayab

agsagawisiw dagiti masikog a pagay

agsala dagiti bugbugian a dalag iti waig

agulang dagiti desdes iti kapanagan

agpadaya dagiti amin nga agkanaganan.



Ala, leppasekon, maestro, ta makaaduakon.

Iti sumuno a surat manipud iti partuatek

a bannawag ditoy adayo a nakaipalladawan,

ibunannagkonto ti kapay-an dagiti exilo

a kas kaniak, dakami nga intalawataw

dagiti bituen a madi met nga agrimatrimat.



Siraraem ken sidadayaw,

Kabsat nga agsursurat iti daniw







Aurelio S. Agcaoili

Torrance/Palos Verdes/Redondo, CA

Dis. 26, 2004

4 comments:

joel said...

manong A,

Nalibasanak kadagiti balikas itan, naan-annongan iti kinapudno ti isipkon, aya! dagitoy balikas ti kattigid, dida la punnuen ti utek, punuenda ti ili ta isuda ngamin aya ti ili a kayattayo nga agnaed iti isip ken ili met laeng a kayattay a pagnaedan.

Ala sige, Nagasat a Baro a Tawen, kaka! Iprintakto kadi dagitoy daniwmo manong, ta ne masapul didiay Pilot Youth Creative Writing Center dagiti ehemplo a daniw a pagadalan.

jbm

ariel said...

dear joel, patgen a mannaniw,

ala, adi, dika aglukluksaw kaniak. agpadata ti sasaaden ta agbalballasiwta iti adu a lengguahe. ti imasna ket ammota amin dagitoy a lengguahe ken ammota a sursuren dagiti dana nga agtungpal kadagiti di mabilang a posibilidadda. ngem, kas patigmaan, saan a mabalin a tallikudantayo--datayo a makaawat, datayo a nakariing, datayo a nakamurmuray--ti lubong ti lengguahe nga immuna a nagmulagatantayo. maysa a kinaimot daytoy, maysa a kinatraidor. dispensarem. ngem kastoy ti riknak kadagiti agin-iingles (wenno ania ditan a sabali a lengguahe) a mangtagtagibassit ti kabaelan ti lengguahetayo. masapul nga iti panagisurotayo iti panagsuratan ket addaan daytoy iti kananakem nga amin a lengguahe ket importante. daytoy ti gapuna a ni mannurat nga ilokano ket masapul met nga ipategna ti panagsuratna iti lengguahe ti ili uray no agsursurat pay iti sabali a lengguahe. kastoy ti panirigak--and this could be narrow in so many ways. and these are prejudices and biases--but i pray that they are productive prejudices and biases b/c they help me see my place--they force me to locate myself--in the bigger universe of creative writing and literature-making.

i hope that you see the same thing. about your printing my works, my good lord, go on, adingko. go on. take anything you want. i am humbled by this request. i do hope that the future writers in iluko/from iluko/on iluko will be able to get something out these works.

can you also tell them about "dangadang", the novel? b/c if they do not read it now, there are 3 more coming up and they will not have the chance to read any of them anymore. now i am smirking--laughing, in fact, b/c i am overjoyed by your commitment to our language, our people, our art. goodness gracious, please, ibabaetmo kami--ilaklak-ammokami.

naragsak a baro a tawenmo,
Manong A

rva said...

mang ariel ken gayyem joel, isikik man la ditoy ti pangablaawko kadakayo, kakadua ken kakabsat, kakabagisko iti daradara a pluma ken agdardara a nakem, naragsak ken napia ken nagasat ken natalinaay a baro a tawen...! sapay ta itoy 2005 ad-adda ken ad-adu manen ti maputartayo, ti maparsuatayo a dandaniw, balbalikas, bitbitla--ta isu laeng met dayta ti kangrunaan ken adda ken adu kadatayo...! a toast kadakayo manipud 'itoy nanumo a kadua ken kabsatyo!

ariel said...

dear roy & joel:
ala ngarud. ipantayon a rikna, ala.
nagasgasat koma manen a baro a tawentayo amin.
Manong A